Franklin D. Roosevelt

Franklin "the only thing we have to fear is fear itself" Roosevelt

Franklin Delano Roosevelt (New York, 30 januari 1882 - Georgia, 12 april 1945) was de 32ste President van de Verenigde Staten. Hij volgde president Herbert Hoover op in maart 1933, om na zijn overlijden te worden opgevolgd door zijn (derde) vicepresident, Harry Truman, in april 1945. Hij was een Democratische president, en de enige president in de geschiedenis van de Verenigde Staten die vier keer verkozen werd.

Levensloop

Franklin Delano Roosevelt (afgekort FDR) was geboren op 30 januari 1882 in New York, als de zoon van James Roosevelt I en Sara Ann Delano. Hij was een neef in de vijfde graad van Theodore Roosevelt, die president was aan het begin van de 20ste eeuw terwijl FDR studeerde aan Harvard. Theodore Roosevelt was eveneens de oom van Eleanor Roosevelt, die later met FDR huwde. Op vijfjarige leeftijd zou FDR met zijn vader een bezoek gebracht hebben aan het Witte Huis, waar president Grover Cleveland tegen Franklin zou gezegd hebben: "I have one wish for you, little man, that you will never be President of the United States".

Wanneer Theodore Roosevelt president werd, beschouwde FDR hem als een rolmodel, maar niettemin koos hij voor de Democratische Partij en voerde hij campagne voor Theodore's tegenstander, William Jennings Bryan. In 1903 studeerde Roosevelt af aan de Harvard College. In 1904 begon hij te studeren aan de Columbia Law School, maar in 1907 zette hij zijn studies stop. In 1905 huwde hij met zijn nicht, Eleanor Roosevelt, en samen hadden ze zes kinderen. In 1911 werd hij geïnitieerd als vrijmetselaar in New York City.

In 1910 werd FDR verkozen als Senator in de staat New York, mede dankzij de bekendheid van zijn naam via president Theodore Roosevelt. FDR bleef senator tot maart 1913, wanneer hij werd aangesteld als Onderminister van de Marine onder Democratisch president Woodrow Wilson. Aan het einde van Wilson's tweede termijn stelde FDR zich kandidaat als de running mate van James Cox in de presidentsverkiezingen van 1920, maar zij verloren de verkiezingsstrijd van de Republikeinse uitdager Warren Harding. 

In augustus 1921 werd Roosevelt ziek nadat hij besmet was geraakt met polio. Hierdoor geraakte zijn onderlichaam voor het leven verlamd, al weigerde hij te geloven dat dit permanent zou zijn en probeerde hij zelfs pseudowetenschappelijke geneesmethoden uit zoals hydrotherapie. Uit schrik dat zijn handicap een nadelige invloed zou hebben op zijn politieke carrière, trachtte Roosevelt andere mensen ervan te overtuigen dat zijn toestand aan het verbeteren was. In 1929 werd hij Gouverneur van New York, en dit voor twee termijnen tot eind 1932. Hij stelde zich vervolgens kandidaat voor de presidentsverkiezingen van 1932, en versloeg de zittende president Herbert Hoover van de Republikeinse Partij.

Presidentschap

Roosevelt trad in maart 1933 aan als 32ste president met zijn (eerste) vicepresident John Garner. Hij was de laatste president die aantrad in maart, aangezien in datzelfde jaar de 20th Amendment in voege ging, waarin werd bepaald dat de datum van de presidentiële inauguratie voortaan op 20 januari zou zijn.

Eerste termijn

Roosevelt trad aan als president ten tijde van de Grote Depressie (Great Depression), de economische crisis die plaatsvond in de jaren 1930, tussen de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Hij trachtte de hoop van het volk te herstellen in zijn eerste toespraak als president, door zijn bekende woorden uit te spreken: "The only thing we have to fear is fear itself". Vervolgens ondernam hij verschillende stappen om de economie opnieuw te stimuleren, beter bekend als de "New Deal". Eén van de eerste wetten die hij invoerde was de Emergency Banking Act, gevolgd door tal van andere wetten zoals de National Industrial Recovery Act (NIRA). De vrijheid van bedrijven, alsook die van Wall Street, werd aan banden gelegd en strenger gereguleerd. Anderzijds werd de "Probihition", een periode van "drooglegging" oftewel alcoholverbod die begon in 1920, tot een einde gebracht met de Cullen-Harrisson Act op 22 maart 1933, wat zorgde voor een grotere bron van belastingsinkomsten voor de staat. Roosevelt richtte eveneens Federal Deposit Insurance Corporation (FDIC) en de Cvilian Conservation Corps (CCC) op.

Later werden er nog bijkomende wetten doorgevoerd, zoals de Social Security Act van 1935 (die een systeem van sociale zekerheid introduceerde in de Verenigde Staten) en de National Labor Relations Act van 1935 (waardoor werknemers zich mochten verenigen in vakbonden en mochten staken). In 1938 werd een verplicht minimumloon ingevoerd met de Fair Labor Standards Act. De werkloosheid daalde aanzienlijk, en er was een sterke groei in werkgelegenheid wat sterk in contrast stond met de resultaten van het beleid van Roosevelt's voorganger, de Republikeinse president Herbert Hoover. Deze baanbrekende "New Deal"-legislatie zorgde ervoor dat Roosevelt veel steun kreeg van vakbondsverenigingen, wat een belangrijke factor werd voor de presidentsverkiezingen van 1936. Deze verkiezingen won hij met een grote meerderheid, waardoor hij in 1937 kon beginnen aan zijn tweede termijn - wat tevens niet zijn laatste termijn zou worden.

Het buitenlandse beleid van Roosevelt gedurende zijn eerste termijn was vrij beperkt door de isolationistische neigingen die na afloop van de Eerste Wereldoorlog steeds sterker werden in de Amerikaanse politiek. Door de Grote Depressie was die neiging nog verder toegenomen, waardoor Roosevelt zich weinig inmengde met de internationale politiek. Inmiddels was de fascistische beweging in Duitsland echter sterk gegroeid in de jaren 1920, waardoor de Nazi-partij (Nationaalsocialistische Duitse Werkerspartij) steeds sterker werd. Het uitbreken van de Grote Depressie, die zich ook in Europa liet voelen, zorgde er mee voor dat de partij van Adolf Hitler in 1930 een groot aantal zetels binnenhaalde. In januari 1933 werd Hitler aangewezen om een regering te vormen, met hemzelf als Rijkskanselier. Zijn eerste maatregel was de ontbinding van de Rijksdag (het Duitse parlement) en het uitschrijven van nieuwe verkiezingen in maart 1933. 

Op 27 februari 1933 brak de Rijksdagbrand uit, waardoor Hitler meteen een aantal noodmaatregelen doorvoerde om "de orde te herstellen". In de praktijk betekende dit de inperking van een aantal burgerlijke vrijheden en de arrestatie van politieke tegenstanders. In maart 1933 werden de eerste concentratiekampen opgericht, bedoeld om politieke tegenstanders en vakbondsleiders te interneren en te martelen. In diezlefde maand behaalde Hitler's partij een overwinning (al was het geen absolute meerderheid), waarna de Ermächtigungsgesetz (machtigingswet) werd doorgevoerd die Hitler de volmacht gaf om zonder tussenkomst van de Rijksdag (het parlement van Duitsland) te regeren. De Rijksdag verloor hierbij grotendeels haar functie en bleef louter bestaan als een soort applausmachine.

Eenmaal Hitler de macht in handen had, wou hij zich ervan verzekeren dat hij die niet meer zou kwijtraken. Zodoende zorgde hij ervoor dat een aantal bepaalde andere politieke partijen werden verboden, voornamelijk socialisten en communisten, waardoor er in de praktijk een totalitair éénpartij-bewind ontstond. Wanneer de Duitse president Von Hindenburg overleed in 1934, werd zijn positie afgeschaft en samengevoegd met die van rijkskanselier, waardoor Hitler eveneens de titel van "Führer" kreeg en zijn dictatuur een feit werd. Het doel van de concentratiekampen werd toen uitgebreid naar het opsluiten van "ongewenste elementen op grond van ras", zoals criminelen, Joden, homoseksuelen en zigeuners. 

Tweede termijn

Het begin van Roosevelt's tweede termijn in januari 1937 was een periode van toenemende angst voor een nieuwe wereldoorlog, als een gevolg van het steeds meer agressieve buitenlandse beleid van Duitsland onde Hitler. In maart 1838 vielen de Duitse legers Oostenrijk binnen en werd het land geannexeerd aan Duitsland (de "Anschluss") om zo een "Groot-Duitsland" te vormen dat alle Duitstalige mensen in één land moest verenigen. De volgende stap van Hitler was de annexatie van Tsjecho-Slowakije, maar de andere grote Europese mogendheden (Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk) dwongen hem te onderhandelen in de hoop zo een oorlog af te wenden. Benito Mussolini, de Italiaanse fascistische dictator, stuurde aan op een een conferentie.

Op 10 oktober 1938 werd het Verdrag van München ondertekend tussen Hitler, Mussolini, Brits premier Neville Chamberlain en Frans premier Edouard Daladier. De Verenigde Staten was hier niet bij betrokken, en Roosevelt gaf duidelijk aan neutraal te willen blijven indien Tsjecho-Slovakije werd aangevallen door Duitsland. In het verdrag werd besloten dat Duitsland over het Sudetenland mocht beschikken, dat gelegen was aan de grens van Tsjechië en Duitsland, op voorwaarde dat Hitler zou afzien van een volledige annexatie van Tsjecho-Slowakije. Het verdrag werd op verschillende fronten toegejuicht omdat men meende dat een oorlog was afgewend, maar in maart 1939 viel Duitsland vooralsnog Tsjecho-Slovakije binnen om het land te veroveren. Inmiddels was Duitsland ook begonnen met het bouwen van vernietigingskampen, en zodoende begon de holocaust waarbij miljoenen Joden werden vermoord. De volledige uitroeiing van het Joodse ras was volgens het "Third Reich" van Hitler die Endlösung, oftewel de "definitieve oplossing van het Jodenprobleem".

Op 1 september 1939 vielen de Duitse troepen Polen binnen, waarna Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk de oorlog verklaarden aan Duitsland. Inmiddels viel de Sovjet-Unie het oosten van Polen binnen, nadat er een vredesverdrag was gesloten tussen Hitler en de Sovjet-leiders, waarin was overeengekomen dat ze elkaar gedurende tien jaar niet zouden aanvallen en Oost-Europa onder elkaar zouden verdelen. Dit luidde het begin in van de Tweede Wereldoorlog. Hierop besloot Roosevelt om af te stappen van zijn neutraliteit en militaire steun te bieden aan Frankrijk en het VK. Hij begon toen geregeld te corresponderen met Winston Churchill, die in mei 1940 zou aantreden als de nieuwe Britse premier ter vervanging van Neville Chamberlain.

Vervolgens besloot Hitler om ook Finland, Noorwegen en Denemarken aan te vallen. Nadien volgde de invasie van Nederland, België en Luxemburg, en in mei 1940 tenslotte Frankrijk. Hierdoor geraakten de Britse eilanden geïsoleerd van de rest van Europa, en moesten ze hun troepen terugtrekken van het vasteland via Duinkerke. Vervolgens werd Frankrijk ook aangevallen door Italië, en verklaarde Mussolini de oorlog aan zowel Frankrijk als het Verenigd Koninkrijk. Roosevelt was vastbesloten om te voorkomen dat Groot-Brittannië in handen van Hitler zou vallen, en met de steun van zowel de Democraten als de Republikeinen werd de Amerikaanse militaire macht sterk opgevoerd. Roosevelt noemde Amerika het "arsenaal van de democratie", al bleef de Amerikaanse steun aanvankelijk beperkt tot economische en (militaire) materiële steun zonder dat er effectieve troepen werden ingezet.

Het was in deze omstandigheden dat de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 1940 plaats vonden. Roosevelt had inmiddels twee termijnen gehad, en een ongeschreven regel was dat Amerikaanse presidenten zich niet meer dan twee keer kandidaat moesten stellen aangezien George Washington dit ook niet had gedaan. Roosevelt's vicepresident, John Garner, had zich inmiddels reeds geruime tijd gekeerd tegen het beleid van Roosevelt en stelde zich vervolgens kandidaat voor de Democratische partij. Niettemin werd Roosevelt opnieuw genomineerd, en koos hij Henry Wallace als zijn nieuwe running mate. Uiteindelijk won hij ook de verkiezingen van de Republikeinse presidentskandidaat, en begon Roosevelt aan zijn derde termijn in januari 1941. Hij werd als dusdanig de eerste Amerikaanse president die meer dan twee keer verkozen werd, en hij was eveneens de laatste.

Derde termijn

De derde termijn van Roosevelt stond zowat volledig in het teken van de Tweede Wereldoorlog. In juni 1941 besloot Duitsland om de Sovjet-Unie binnen te vallen, ondanks hun eerdere overeenkomst om elkaar niet aan te vallen. Dit leidde tot een alliantie tussen het Verenigd Koninkrijk en de Sovjet-Unie, terwijl Roosevelt de betrokkenheid van de Verenigde Staten wou beperken tot het verstrekken van "alle hulp behalve oorlog zelf". Wanneer een Duitse U-boot (onderzeeër) het vuur opende op het Amerikaanse oorlogsschip Greer, koos hij echter voor een meer actieve rol: de Amerikaanse marine zou bescherming bieden aan de Geallieerden, zelfs in Britse wateren, en mocht het vuur openen op Duitse schepen of U-boten indien ze de Amerikaanse marinezone zouden betreden. 

Inmiddels was er ook in Azië oorlog aan het broeden. Reeds in de jaren 1930 had Japan besloten om China binnen te vallen. Wanneer Japan in het bezit was van het volledige Indo-China in 1941, besloot Roosevelt om de verkoop van olie aan Japan te blokkeren. Hierop maakte Japan plannen om de Europese kolonies in Azië te veroveren, zodat het opnieuw olie zou kunnen importeren. De Eruopese kolonies waren op dat moment verzwakt omdat de Britse troepen hun handen vol hadden in Europa, terwijl Frankrijk door Duitsland was bezet. Geïnspireerd door het succes van Hitler in de oorlog, besloot Japan om een groot defensief gebied te creëren in de Stille Oceaan. Hiervoor diende de Amerikaanse marinevloot in de Stille Oceaan te worden vernietigd, en dus viel Japan de Amerikaanse marinebasis van Pearl Harbor in Hawaii aan op 7 december 1941. Door deze verrassingsaanval werden de Verenigde Staten onomkeerbaar rechtstreeks betrokken bij de Tweede Wereldoorlog.

Op 8 december 1941 sprak Roosevelt het Amerikaanse Congres toe, en riep hij op tot oorlog met de inmiddels bekende woorden: "Yesterday, December 7, 1941 — a date which will live in infamy — the United States of America was suddenly and deliberately attacked by naval and air forces of the Empire of Japan". De aanval op Pearl Harbor had het gevolg dat niet enkel de Verenigde Staten maar ook Australië, China en de Geallieerden de oorlog verklaarden aan Japan, hoewel de Sovjet-Unie zich als neutraal verklaarde. De reactie van Duitsland en Italië hierop was dan weer een oorlogsverklaring aan de Verenigde Staten. Inmiddels rukte Japan verder op en veroverde het tal van landen in het zuidoosten van Azië, inclusief Singapore en de Filippijnen. Roosevelt en Churchill werkten nauw samen, en op 1 januari 1942 verkondigden ze de "Declaration of United Nations" bestaande uit 26 landen die tegenstanders waren van de "Asmogendheden" van Duitsland, Italië en Japan. Dit zou later uitgroeien tot de officiële oprichting van de Verenigde Naties.

De betrokkenheid van de Verenigde Staten in de oorlog zorgde voor heel wat angst en paranoia bij de Amerikaanse bevolking, die vreesde voor terrorisme, spionage en sabotage van de vijand op Amerikaans grondgebied. Bijgevolg vaardigde Roosevelt Executive Order 9066 uit op 19 februari 1942 - een dieptepunt in de Amerikaanse geschiedenis. Hierdoor werd de Stille Oceaan als oorlogsgebied verklaard, inclusief de Amerikaanse staten gelegen aan de westkust. Honderdduizenden Japanners die woonachtig waren in die kuststaten werden verplicht om hun bezittingen en bedrijven af te staan en werden vervolgens vervoerd naar interneringskampen. Het presidentieel bevel was vooral gericht op "Issei" (de eerste generatie van Japanse immigranten die geen Amerikaanse nationaliteit hadden) en "Nisei", hun kinderen die dubbele nationaliteit hadden. Ook Duitse en Italiaanse immigranten zonder Amerikaanse nationaliteit werden (hetzij in kleinere mate) opgepakt en naar interneringskampen gebracht. De geïnterneerden leefden tot aan het einde van de oorlog in barakken in geïsoleerde kampen die bewaakt werden door Amerikaanse soldaten. Complottheorieën omtrent FEMA-kampen halen dit vaak aan als vermeend "bewijs" dat de Amerikaanse regering dit momenteel opnieuw plant te doen, maar dan met de hele Amerikaanse bevolking. 

Een oorlogsstrategie werd uitgewerkt tussen de leiders van de Geallieerde troepen, met name Roosevelt, Churchill, Stalin en de Chinese militaire aanvoerder Chiang Kai-Shek. Een informeel overeengekomen plan bestond eruit dat de Britse en Amerikaanse troepen zich zouden concentreren op het westen, terwijl de Russische troepen strijd zouden leveren aan het oostelijke front. De Amerikaanse, Britse en Chinese troepen zouden eveneens strijd leveren en Azië en op de Stille Oceaan. Beetje bij beetje wisten de Geallieerden terrein te winnen van de Asmogendheden. De Slag om Guadalcanal bij de Britse Salomonseilanden leidde tot een nederlaag voor Japan, alsook de Slag bij Midway in juni 1942. In juli 1942 waren de Duitse troepen in het Sovjet-gebied doorgedrongen tot aan de Russische stad Stalingrad, die naar Joseph Stalin was genoemd, maar de Sovjet-troepen (ook wel het "Rode Leger" genoemd) wist het Duitse 6de leger te vernietigen. In november 1942 vielen de Geallieerden binnen in Marokko en Algerije en in mei 1943 versloegen ze de Noord-Afrikaanse veldtocht van de asmogendheden.

In juli 1943 moest Hitler een aanval op de Sovjet-Unie in de omgeving van Kursk vroegtijdig afblazen, wanneer bleek dat de verdediging van de Sovjet-troepen te sterk was en er vele Duitse soldaten waren gesneuveld. Het Rode Leger ging vervolgens in de tegenaanval, wat een keerpunt in de Tweede Wereldoorlog werd. Nadien zouden de meeste aanvallen in Oost-Europa gebeuren door de Sovjet-troepen in plaats van door de Duitsers. Nadat de Geallieerden nieuwe moed hadden gekregen door de overwinningen van de Sovjet-troepen op de Duitse troepen, vielen de Amerikaanse en Britse troepen in juli 1943 binnen op het eiland Sicilië. De nederlaag voor Italië leidde ertoe dat Mussolini werd afgezet door de Fascistische Grote Raad in zijn eigen land, waarna hij werd gearresteerd en op een eiland gevangen gezet. De weg naar een invasie van Italië lag nu open voor de Geallieerden, en enkele maanden later, in september 1943, gaf het land zich over.

Hitler trachtte vervolgens het heft in eigen handen te nemen in Italië, door het Italiaanse leger te ontmandelen en verdedigingslinies op te stellen om de opmars van de Geallieerden te vertragen. Hij zorgde ervoor dat Mussolini, die op dat moment werd vastgehouden in een hotel in het Gran Sasso-gebergte van Italië, kon ontsnappen en op 23 september 1943 zette Hitler hem aan het hoofd van de "Italiaanse Sociale Republiek", ook de "Republiek van Salò" genoemd. Dit was een door Hitler nieuw opgerichte fascistische marionettenstaat in het noorden van Italië (aangezien dat gebied nog niet in handen van de Geallieerden was gevallen), al had Mussolini in de praktijk erg weinig macht en had Hitler in feite de touwtjes in handen. Enkele maanden later, in het begin van 1944, wist het Rode Leger de Duitsers dan weer te verslaan in Leningrad, en gingen de Sovjet-troepen opnieuw in de tegenaanval. In mei 1944 hadden ze de Krim opnieuw heroverd van de Duitse troepen. 

Op 6 juni 1944 vond D-Day plaats, de eerste dag van Operatie Overlord waarbij de Geallieerde troepen het door Duitsland bezette West-Europa binnenvielen. Roosevelt had ervoor gekozen om generaal (en latere president) Dwight D. Eisenhower de leiding van de militaire operatie te geven. De invasie begon met een landing op Normandië in Frankrijk, en wist de Duitse bezettingstroepen te verslaan. Op 25 augustus 1944 werd Parijs bevrijd, en de Duitse troepen werden systematisch teruggedrongen tot over de Rijn. Op 22 juni 1944 voerde het Rode Leger eveneens een grote aanval uit op de Duitse legers, waardoor Duitsland moest trachten Polen en Oekraïne te verdedigen, en vervolgens Roemenië en Bulgarije verloor aan de Sovjet-troepen. In december 1944 trachtte Hitler het tij te keren met het zogenaamde Ardennenoffensief, wat aanvankelijk een succes leek te zullen worden voor de Duitse troepen.

Inmiddels was Roosevelt erg vermoeid geraakt, en sinds 1940 ging zijn gezondheid er steeds verder op achteruit . Niettemin stelde hij zich in 1944 toch opnieuw kandidaat voor de presidentsverkiezingen. Er waren binnen zijn eigen partij geen andere uitdagers, waardoor hij vanzelf de Democratische nominatie verkreeg. Op aandringen van zijn partijtop besloot hij echter om zijn vicepresident, Henry Wallace, te vervangen en te kiezen voor Harry Truman als zijn running mate. Tijdens zijn verkiezingscampagne trachtte hij zijn slechte gezondheid te verstoppen voor het publiek. Dankzij het succes van de Geallieerden in de Tweede Wereldoorlog, waaronder de bevrijding van Parijs in augustus 1944, werd hij aldus verkozen voor een vierde termijn als president, al was het dit keer met een kleinere marge dan in de vorige presidentsverkiezingen. 

Vierde termijn

In januari 1945 werd het Ardennenoffensief beslecht in het voordeel van de Geallieerde troepen. De Geallieerden rukten nadien steeds verder op naar Berlijn, terwijl de Sovjet-troepen Polen wisten binnen te vallen. In februari 1945 werd de Conferentie van Jalta georganiseerd, die de drie geallieerde leiders (Roosevelt, Churchil en Stalin) bij elkaar bracht om overleg te plegen over de situatie die zou ontstaan nadat de oorlog ten einde zou komen. Hierbij werd afgesproken om de Verenigde Naties officieel op te richten, de Europese landen te helpen met hun wederopbouw, en ervoor te zorgen dat er overal democratische regeringen tot stand komen. Churchill had Roosevelt aanvankelijk gewaarschuwd dat Stalin zou willen domineren over Oost-Europa, maar Roosevelt had dit weggewuifd en zei dat hij een "ingeving" had dat Stalin niet dat soort man was - tot zover dus de betrouwbaarheid van "ingevingen". Amper een maand na de conferentie werd duidelijk dat Stalin van plan was een totalitair bewind in te voeren dat haaks stond op persoonlijke vrijheid en democratie, en Roosevelt moest toegeven dat hij de Sovjet-leider fout had ingeschat.

Na afloop van de conferentie had Roosevelt nog een ontmoeting met Farouk, de koning van Egypte, Haile Selassie, de keizer van Ethiopië, en koning Abdulaziz, de stichter van Saudi-Arabië. Op 1 maart 1945, kort na zijn terugkeer naar de Verenigde Staten, sprak hij het Amerikaanse Congres toe over de Conferentie van Jalta. In de loop van maart beschuldigde hij Stalin ervan zijn afspraken van de Jalta-conferentie niet na te komen, waarop Stalin hem beschuldigde een geheime vredesovereenkomst met Hitler te hebben gesloten. Inmiddels ging de gezondheid van Roosevelt verder achteruit, en op 29 maart besloot hij om zich terug te trekken naar Georgia om goed te kunnen uitrusten voordat hij zou deelnemen aan de oprichtingsconferentie van de Verenigde Staten. Op 12 april 1945 kreeg hij echter een beroerte en overleed hij diezelfde dag nog. 

Einde van de oorlog

Slechts een maand na zijn overlijden kwam de Tweede Wereldoorlog in Europa ten einde. In april 1945 hadden de Sovjet-troepen Berlijn bereikt, en op 25 april ontmoetten hun troepen die van de Geallieerden van het westen aan de Elbe rivier. Eveneens op 25 april viel de Italiaanse Sociale Republiek in handen van de Geallieerden en sloeg Mussolini op de vlucht naar Milaan. Twee dagen later werd hij echter gearresteerd en op 28 april werd hij geëxecuteerd. Twee dagen daarna, op 30 april, pleegde Hitler zelfmoord in zijn bunker. In de dagen nadien volgde de overgave van Duitsland aan de Geallieerden en aan de Sovjet-Unie, en in mei kwam de oorlog in Europa definitief tot een einde. In Azië zou de oorlog nog duren tot in augustus, wanneer Harry Truman, de vicepresident die na de dood van Roosevelt president was geworden, een atoombom liet droppen op Hiroshima en Nagasaki in augustus 1945. De overgave van Japan volgde kort nadien, en op 2 september 1945 was de Tweede Wereldoorlog officieel ten einde.

Op 24 oktober 1945 werd de Verenigde Naties officieel opgericht, met als doel het bewaren van de vrede tussen de verschillende landen in de wereld. Niettemin was de samenwerking tussen de Sovjet-Unie en de Geallieerden van het westen intussen verslechterd. Terwijl de VS controle had over West-Europa en West-Duitsland, breidde de Sovjet-Unie haar macht uit in Oost-Europa en Oost-Duitsland en hervormde ze verschillende landen in communistische staten. Dit zou nadien leiden tot de Koude Oorlog, en tot de oprichting van de Berlijnse Muur tussen Oost- en West-Duitsland. Elders in de wereld begon na de oorlog de dekolonisatie van verschillende Europese kolonies (vooral Britse en Franse kolonies) in o.a. Afrika en Azië. De Verenigde Staten zou na afloop van de Tweede Wereldoorlog uitgroeien tot een economische en militaire wereldmacht.

Pearl Harbor-complottheorie

De aanval op Pearl Harbor op 7 december 1941 werd al gauw het onderwerp van complottheorieën die veronderstellen dat Roosevelt reeds vooraf op de hoogte was van de Japanse plannen maar had besloten om dit gewoon te laten gebeuren. Het concept van de complottheorie is erg gelijkaardig aan die van 9/11: een aanval op Amerikaans grondgebied dat door de Amerikaanse overheid zelf werd beraamd (of waarvan de waarschuwingen werden genegeerd) als voorwendsel om een oorlog te kunnen beginnen. De Pearl Harbor-complottheorieën ontstonden reeds tijdens de Tweede Wereldoorlog in 1944, met een pamflet van John T. Flynn. Hij was een conservatieve journalist voor America First, een soort alliantie tussen de extreemlinkse pacifisten en de extreemrechtse isolationisten. De reguliere geschiedkundigen verwerpen deze complottheorieën.

Het vertrekpunt van de complottheorie is veelal dat de Amerikaanse inlichtingendiensten radiotransmissies zouden hebben onderschept, waaruit moest blijken dat er een aanval op Pearl Harbor werd gepland. In theorie is dat inderdaad best mogelijk, maar het argument houdt geen rekening met de realiteit van de omstandigheden. De meeste radioberichten waren vaag of niet volledig ontcijferd, en zelfs de meer expliciete berichten maakten deel uit van een onnoemelijk groot aantal andere berichten - inclusief berichten die het tegenstelde beweerden of gewoon niets met Pearl Harbor te maken hadden. Zulke gelijkaardige problemen met het verzamelen van informatie waren er ook in de periode van de aanloop naar 9/11.

Ten tijde van Roosevelt was de communicatie tussen verschillende veiligheids- en andere overheidsdiensten vaak nog niet gestroomlijnd en verliep het zodanig stroef dat het moeilijk was om een totaalbeeld te krijgen van de informatie. Deze complottheorie is aldus eigenlijk een goed argument om informatie net wél te stroomlijnen, en dat is precies waarom de CIA werd opgericht: het centraliseren van informatie in de Central Intelligence Agency. De informatie die de Amerikaanse intelligentiediensten hadden verzameld, wees vooral in de richting van een grootschalige Japanse aanval op het zuidoosten van Azië, en er was niet geanticipeerd dat Japan zou beginnen met het uitschakelen van de Amerikaanse vloot op de Stille Oceaan.

Het feit dat de "waarschuwingen" zouden zijn genegeerd door Roosevelt, wordt aangehaald als bewijs dat Roosevelt niets liever wou dan de oorlog verklaren. Hij zou een grote aanval op Amerika nodig gehad hebben om een oorlogsverklaring te kunnen verantwoorden aan een Congres dat isolationistisch ingesteld was sinds de Grote Depressie. Toch kregen zijn plannen om het Amerikaanse leger aan te sterken reeds eerder steun van zowel de Democratische als Republikeinse partijen. De waarschuwingen voor een nakende aanval op Amerika negeren zou dus vooralsnog onnodig geweest zijn om een oorlogsverklaring te legitimeren. Bovendien was Roosevelt aanvankelijk helemaal niet van plan om zich sterk te mengen in de Tweede Wereldoorlog, en was het zijn beleid om de Geallieerden hulp te bieden op alle manieren behalve oorlogvoering zelf. 

Ook de memo van McCollum, die een oorlogsstrategie in de Stille Oceaan schetste, geldt niet als bewijs dat Roosevelt al vooraf van plan was om oorlog te voeren tegen Japan. De Amerikaanse overheid was zich immers bewust van een potentiële dreiging van Japan (zonder op de hoogte te zijn van de specifieke plannen van een aanval op Pearl Harbor) en het is gebruikelijk om reeds vooraf strategieën uit te werken voor scenario's die mogelijk nooit zullen plaatsvinden. De memo is bovendien nooit hoog genoeg in de commandostructuur geklommen om tot bij Roosevelt zelf te geraken. Dit alles houdt ook geen rekening met het feit dat het wel erg onlogisch zou zijn om een hele marinevloot in de Stille Oceaan op te offeren enkel en alleen om een oorlog te voeren waarin die vloot broodnodig zou zijn. 

Complotdenkers proberen hun theorie vaak te bewijzen door ongerelateerde omstandigheden aan te halen. Zo zou een Japanse onderzeeër tot zinken zijn gebracht nog voor de aanval op Pearl Harbor was begonnen, wat klaarblijkelijk moet aantonen dat Roosevelt al vooraf op de hoogte was. Het houdt echter geen steek dat de Marine op een Japanse onderzeeër zou gevuurd hebben indien enkel Roosevelt, en niet de marine-bevelhebbers, op de hoogte was van de aanval, dus dan bewijst het helemaal niets. In een andere versie van de theorie heeft Roosevelt de bevelhebbers wel op de hoogte gebracht, waarna ze de opdracht kregen om te zwijgen en de aanval op Pearl Harbor te laten gebeuren. Het is erg onwaarschijnlijk dat niemand van alle betrokkenen hier nadien iets over gelost zou hebben, zelfs niet op hun sterfbed.

Tenslotte is er nog de bewering dat de Japanse vliegtuigen reeds voor hun aankomst bij Pearl Harbor waren opgemerkt op de radar, maar dat dit werd genegeerd. Het klopt inderdaad dat dit werd opgemerkt op de radar van Opana Point, maar het personeel dat de radar op dat moment in het oog hield bestond uit nieuwe rekruten die nog nooit eerder gewerkt hadden met het materiaal (terwijl het materiaal op dat moment bovendien sowieso nog in opbouw was). Het nieuws werd wel doorgegeven aan een overste, een luitenant op Pearl Harbor die dacht dat het slechts ging om een eskadron van B-17's waarvan hun terugkeer rond die tijd sowieso gepland stond. Hierdoor is het nieuws nooit terechtgekomen bij de bevoegde admiraal, Husband E. Kimmel, en zelfs al was dat wel het geval geweest, zou er opdat moment sowieso onvoldoende tijd geweest zijn voor Pearl Harbor om nog de nodige voorbereidingen op die aanval te kunnen treffen. De hele situatie getuigt van redelijk wat geklungel, maar bewijst niet dat dit opzettelijk gebeurd is om de aanval te laten voltrekken.

Indien we hier echt van een complottheorie zouden spreken, moet er een groot aantal mensen bij betrokken zijn, inclusief de commandostructuur van de vloot in de Stille Oceaan en helemaal naar boven tot bij Roosevelt zelf. Toch heeft niemand van de betrokkenen ooit de vermeende waarheid naar buiten gebracht, en heeft niemand zich tegen het plan verzet, ondanks het feit dat ze het leven van heel wat mensen onder hun bevel en zelfs hun eigen leven riskeerden. De kans dat dit niet zou uitlekken is astronomisch klein, en al helemaal onbestaande over een langere termijn van meer dan 50 jaar. Hoe meer mensen betrokken zijn bij een complot, hoe groter de kans dat het uitlekt en hoe sneller het zal uitlekken. Het schoolvoorbeeld van een uitgelekt complot, dat nochtans veel kleiner was, is het Watergateschandaal.

Hoaxes

• De Duitsers hebben hun kans verkeken voor een aanval op Roosevelt terwijl hij een conferentie hield in Casablanca, omdat ze dachten dat de term gewoon verwees naar het Witte Huis in Washington DC.
• Obama heeft geweigerd om Roosevelt's D-Day-gebed te laten toevoegen aan het Amerikaanse nationale herdenkingsmonument voor de Tweede Wereldoorlog.
• De woorden "So help us God" werden weggelaten van de toespraak van Roosevelt zoals afgebeeld op het Amerikaanse nationale herdenkingsmonument voor de Tweede Wereldoorlog.
• De dood van Roosevelt is het gevolg van de Vloek van Tippecanoe, waarbij presidenten die werden verkozen in een jaartal dat deelbaar is door 20, tijdens hun ambt zouden komen te overlijden.

Zie ook

• Lijst van presidenten van de Verenigde Staten
• Holocaust

Bronnen

• http://rationalwiki.org/wiki/FDR
• http://rationalwiki.org/wiki/Pearl_Harbor_conspiracy_theory