Wijzigingen: Ostension

Huidige versie van 9 nov 2018 om 22:35

Ostension (ostensie), oftewel ostensive action (ostensieve actie) is een term die verwijst naar het plegen van daden die geïnspireerd zijn door (volks)verhalen, oftewel het naspelen van (volks)verhalen in het dagelijkse leven. Deze term kan ook gebruikt worden in het kader van hoaxes en stadssages.

Terminologie

Het woord "ostension" is afkomstig van het Latijns "ostendere" wat iets tonen betekent^[1]. De term werd voor het eerst gebruikt door Umberto Eco, als een verwijzing naar momenten in verbale communicatie waarbij bepaalde woorden worden vervangen door bepaalde daden, zoals bv. handgebaren. Voorbeelden hiervan zijn het leggen van je vinger op je lippen als signaal naar de andere om te zwijgen, of het in de lucht steken van een pakje cigaretten in plaats van verbaal te vragen of de andere een cigaret wil.

De term wordt ook gebruikt door folkloristen sinds 1983, wanneer Linda Dégh and Andrew Vázsonyi het artikel publiceerden genaamd Does the Word 'Dog' Bite? Ostensive Action: A Means of Legend-Telling^[2]. In deze context wordt de term ostension gebruikt om te verwijzen naar daden die ingegeven zijn door sagen, legenden en verhalen. Bij uitbreiding kan dit ook worden toegepast op stadssages en hoaxes.

Een voorbeeld hiervan is het verhaal dat kinderen tijdens Halloween snoep hadden gekregen waar scheermesjes in bleken te zitten. Het ging hier om een verzonnen verhaal, dat op een gegeven moment echter toch iemand heeft geïnspireerd om dit idee om te zetten naar de praktijk en effectief snoep uit te delen waar scheermesjes in verstopt zaten. Ostension wil hier dus zeggen dat het verhaal ouder is dan de effectieve daden.

Het ostension-effect van hoaxes

In bijna alle gevallen heeft ostension te maken met criminele feiten (al komt het op zich niet frequent voor) zoals in het voorbeeld van de scheermesjes in snoep. In die zin gaat het spreekwoord "baat het niet, schaadt het niet" niet op bij waarschuwingshoaxes. Het verspreiden van een waarschuwing voor een bepaalde vorm van criminaliteit die helemaal niet bestaat, kan misdadigers immers op ideeën brengen om deze vorm wél in de praktijk uit te voeren.

Voorbeeld hiervan is de pakketjesfraude, waarbij pakketjes opzettelijk naar verkeerde adressen zouden worden gestuurd. De ontvanger, die het pakket in kwestie helemaal niet besteld heeft, krijgt vervolgens een bezoekje aan de deur van de effectieve eigenaar, die beweert dat hij per ongeluk het verkeerde adres heeft opgegeven. Vervolgens neemt hij het pakketje mee en blijft hij verder geheel onbekend, terwijl nadien de facturen van het bestelde pakket toekomen op het foute adres. Op die manier tracht de zogenaamde oplichter te voorkomen dat hij moet betalen voor zijn bestelling, en blijft de oorspronkelijke ontvanger opgescheept met de aanmaningen tot betaling. Het verhaal bleek echter verzonnen te zijn, maar heeft niettemin oplichters geïnspireerd om dit in 2013 vooralsnog tot uitvoering te brengen^[3].

In een ander voorbeeld werden er spijkers in vleesbrokjes gestoken en door dierenbeulen op straat gelegd zodat honden en katten ze zouden inslikken. Een waarschuwing dat dit in Haarlem gebeurde bleek vals en aldus slechts een hoax te zijn^[4], tot iemand hierdoor het idee kreeg om dit effectief te doen in Ede^[5]. Hoewel het aanvankelijk wellicht echt gebeurd is in het buitenland, werd het verhaal verteld alsof het in Nederland had plaatsgevonden, waardoor het lokaal een sage werd, tot iemand het tot uitvoering bracht.

Er zijn drie vormen van ostension die gedefinieerd worden: pseudo-ostension, proto-ostension en quasi-ostension.

Pseudo-ostension

De term "pseudo-ostension" wordt gebruikt om een gebeurtenis aan te duiden waarbij iemand opzettelijk een legende of hoax tot uitvoering brengt, bv. door het na te spelen als grap^[6]. In tegenstelling tot de gewone "ostension" is de uitvoerder zich in dit geval bewust van het verhaal dat hij tot uitvoering brengt, terwijl bij "ostension" in het algemeen dit ook een onbewuste daad kan zijn^[7].

Een voorbeeld hiervan kan zijn dat een groep jongeren zich bezig houdt met het doden van dieren en het maken van occulte symbolen om zo bewijs te fabriceren voor een satanisch ritueel dat in feite nooit heeft plaatsgevonden; of iemand die zichzelf opzettelijk verwondt om vervolgens te kunnen beweren dat ze het slachtoffer zijn geworden van een inwijdingsritueel van een criminele bende die helemaal niet blijkt te bestaan.

Proto-ostension

Bij "proto-ostension" zal iemand een bestaand verhaal gebruiken om dit te vertellen in de ik-vorm, en aldus te beweren dat het hem of haar zélf overkomen is^[8]. Voorbeelden hiervan zijn mensen die geloven in ontvoeringen door buitenaardse wezens, en beweren dat ze zelf ook door een alien ontvoerd zijn geweest (ook al is dat in feite niet echt gebeurd). Ook sprookjesvertellers en moppentappers gebruiken wel eens de ik-vorm om hun verhaal kracht bij te zetten.

Quasi-ostension

Quasi-ostension treedt op wanneer iemand de werkelijkheid onjuist interpreteert omwille van een verhaal waar hij of zij mee bekend is en zich (onbewust) door laat beïnvloeden^[9]. Met andere woorden, iemand interpreteert bepaalde feiten verkeerdelijk als een eigenhandige ervaring van een welbepaald verhaal of sage. Deze vorm van ostension kan potentieel leiden tot het inbeelden van complottheorieën. Een voorbeeld hiervan is wanneer iemand de Star Wars-films heeft gezien, waarin Senator Palpatine zich ongezien opwerkte tot Keizer en dictator, en vervolgens de daden van Amerikaans president George W. Bush interpreteerde als zijnde pogingen om zich ook tot dictator te installeren in het Witte Huis.

Zie ook

Bronnen

http://www.ostension.org/

Referenties

[1] ttp://www.ostension.org/whats_ostension.html

[2] ttp://www.jstor.org/discover/10.2307/3814298?uid=36708&uid=3737592&uid=2&uid=3&uid=36707&uid=67&uid=5911848&uid=62&sid=21103678195241

[3] ttps://sites.google.com/site/dehoaxwijzer/hoaxes/hoaxpakketjesbezorgdbijmensendiezenietbesteldhebben

[4] ttps://www.facebook.com/Hoaxmelding/photos/pb.130426727118100.-2207520000.1397827765./133179763509463

[5] ttp://www.omroepgelderland.nl/web/nieuws/gelders-nieuws/veluwe-2/2006499/worstjes-met-spijkers-op-stoep-ede.htm#.U1EqSPl_tQ0

[6] ttp://www.ostension.org/pseudo_ostension.html

[7] ttp://urbanlegends.about.com/od/glossary/g/ostension.htm

[8] ttp://www.ostension.org/proto_ostension.html

[9] ttp://www.ostension.org/quasi_ostension.html

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

@@ Regel 23: / Regel 23: @@
 ==Quasi-ostension==
 ''Quasi-ostension'' treedt op wanneer iemand de [[werkelijkheid]] onjuist interpreteert omwille van een verhaal waar hij of zij mee bekend is en zich (onbewust) door laat beïnvloeden<ref>http://www.ostension.org/quasi_ostension.html</ref>. Met andere woorden, iemand interpreteert bepaalde feiten verkeerdelijk als een eigenhandige ervaring van een welbepaald verhaal of sage. Deze vorm van ostension kan potentieel leiden tot het inbeelden van [[complottheorieën]]. Een voorbeeld hiervan is wanneer iemand de Star Wars-films heeft gezien, waarin Senator Palpatine zich ongezien opwerkte tot Keizer en dictator, en vervolgens de daden van Amerikaans president [[George W. Bush]] interpreteerde als zijnde pogingen om zich ook tot dictator te installeren in het Witte Huis.
+==Zie ook==
+*[[Smileybende]]
+*[[Graancirkels]]
 == Bronnen ==