Het kapitalisme is er niet in geslaagd iedereen gelukkig te maken; het communisme is er daarentegen wel in geslaagd iedereen ongelukkig te maken - Benno Barnard[1]
PVDA is de afgekorte naam van Partij van de Arbeid van België (Frans: PTB of Parti du Travail de Belgique) is een Belgische extreemlinkse partij die een communistisch en populistisch gedachtengoed propagandeert. De grote boemannen zijn, volgens de hyperbolische beweringen van de PVDA: de rijken, de bedrijven en het kapitalisme. Van alle Belgische politieke partijen is deze, op het Vlaams Belang na, de meest verwerpelijke.
Geschiedenis[]
De PVDA kent haar oorsprong bij de Studenten Vakbeweging (SVB), een studentenvereniging van de Vlaams-nationalistische Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV) te Leuven. In 1967 scheurde de SVB zich af van de KVHV, en groeide vervolgens als radicaliserende communistische, Marxistische, Leninistische en antikapitalistische organisatie. In 1970 werd de SVB omgevormd tot de Marxistisch-Leninistische Beweging (MLB) en lag vervolgens een jaar later aan de basis van de maoïstische partij Alle Macht Aan De Arbeiders (AMADA)[2], met als kopstukken Ludo Martens en Kris Merckx[3]. AMADA begon vervolgens steeds meer de standpunten van de Chinese Communistische Partij te onderschrijven, alsook die van Jozef Stalin[4][5].
In 1975 kwam er een einde aan de Vietmanoorlog en in 1976 overleed Mao Zedong, de door AMADA gevierde Chinese communistische dictator die 40 tot 70 miljoen doden op zijn geweten had[6][7]. Als gevolg hiervan besloot AMADA zich in 1979 te hervormen tot de Partij van de Arbeid of PVDA, met als doel de voorbereiding van een proletarische revolutie die de macht wou verleggen naar de arbeiders en waaraan democratische verkiezingen ondergeschikt werden beschouwd. Pas in de loop van de jaren 90 kwam hier verandering in en begon de partij actief deel te nemen aan de verkiezingen. In 2000 won de partij enkele zetels in Zelzate, en haar Franstalige afdeling PTB in Herstal.
In 2003 vormde PVDA een kartel met de Arabische Europese Liga (AEL)[8] van de geradicaliseerde en antisemitische[9] Dyab Abou Jahjah die het Belgische staatsburgerschap verwierf via een schijnhuwelijk[10], 9/11 omschreef als "zoete wraak"[11], zich uitsprak als voorstander van de invoering van de shariawetten[12] en elke dode westerse soldaat een "zege" noemde[13]. Gelukkig was dit kartel geen electoraal succes, waarna de wegen van de PVDA en AEL weer scheidden[14]. Niettemin zou de PVDA in de daaropvolgende jaren helaas toch kleine winsten beginnen boeken, ondanks het feit dat de partij zichzelf nog steeds onomwonden "communistisch" bleef noemen[15].
Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 had PVDA voor de eerste keer ooit een schepene, Zohra Othman, in het Antwerpse district Borgerhout, omdat SP.A en Groen er geen graten in zagen om een coalitie te vormen met een extremistische, communistische partij[16] (in 2018 stapte ze echter uit de partij omdat ze teleurgesteld was in de PVDA[17]). Voor de verkiezingen van 2014 ging PVDA een lijstverbinding aan met (onder andere) de lachwekkende Piratenpartij, wat de geloofwaardigheid van de communisten nog meer doet dalen dan al het geval was[18]. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat PVDA op de meeste plaatsen de kiesdrempel niet eens haalde[19].
In 2018 stapte de PVDA voor het eerst in haar partijgeschiedenis wel in de gemeenteraad, doch het bleef gelukkig beperkt tot een minder belangrijke gemeente zoals Zelzate. Niettemin was dit enkel mogelijk omdat de SP.A bereid was in een kartel te stappen met een extreemlinkse partij[20]. Eerder had SP.A-voorzitter John Crombez ook al laten kennen bereid te zijn samen te werken met linkse extremisten[21]. De aftredende burgemeester van Zelzate sprak over het doorbreken van een cordon sanitair voor extreemlinks, maar dit was incorrect: er werd nooit een cordon sanitaire gevormd tegen de PVDA, al zijn hier wel meer dan genoeg redenen voor[22].
Ideologie[]
Op het eerste zicht lijkt PVDA een sociaal programma waar de algemene welvaart enkel maar beter van wordt. Vervroegd brugpensioen[23], invoering van maximumprijzen voor voeding, energie, huur, enz.[24], verhoging van het minimumloon[25], goedkopere medicijnen en gratis raadpleging bij de huisarts[26], en ga zo maar door[27]. Het lijkt wel de heilige graal: voor het merendeel van de bevolking stijgen de lonen en dalen de onkosten. Achter dit schijnbaar gematigde programma schuilt echter een veel radicaler programma dat in veel opzichten onbetaalbaar en onrealistisch is. Tevens houdt het een drastische inperking in van de persoonlijke vrijheden, waardoor de PVDA haar communistische voorkeur alle eer aandoet. Uiteindelijk komt dit alles neer op een onrealistisch en plat populisme, zoals ook blijkt uit hun taalgebruik met lege termen zoals "de politieke elite"[28].
Economische nachtmerrie[]
Het schijnbaar sociaal-economisch programma van PVDA mag dan in theorie erg mooi klinken, maar in de praktijk is het onhaalbaar. Net zoals bij de socialisten kan je het het overheidsgeld maar blijven uitgeven tot het op is, en het is altijd sneller op dan verwacht. Zeker wanneer de overheidsinkomsten niet stijgen of mogelijk zelfs eveneens dalen. Met andere woorden: de economische ideologie van de PVDA is onbetaalbaar en wordt terecht de economische equivalent van klimaatontkennig genoemd[29]. De overheidsschuld zou radicaal stijgen (met alle gevolgen vandien)[30], omdat het programma van de PVDA een drastische verhoging in van de overheidsuitgaven inhoudt. Als je een hoop mensen op brugpensioen zet, moet je ook veel vroeger hun brugpensioen beginnen betalen, en verminder je drastisch de RSZ-inkomsten afkomstig van de lonen. Ook de volledige in plaats van gedeeltelijke terugbetaling van de raadplegingen bij de huisarts zouden de overheidsuitgaven sterk doen stijgen, en dit zijn nog maar een paar van de talloze voorbeelden uit het PVDA-programma, want er zijn nog talloze meer:
- Verhoging van de pensioenen[31]: een meerkost voor de overheid.
- Verhoging van de minimumlonen[32]: een meerkost voor de overheid wat betreft overheidspersoneel (dat volgens PVDA eveneens sterk moet uitbreiden).
- Uitbreiding van maar liefst 200.000 nieuwe sociale woningen[33]: een zware investeringskost voor de overheid
- Uitbreiding van het ouderschapsverlof naar 1 jaar, voor zowel vrouwen als mannen[34]: betaald door de overheid.
- Gratis onderwijs, inclusief indirecte kosten[35], maaltijden en voor- en naschoolse opvang[36]: op kosten van de overheid dus.
- Studiebeurzen voor minstens een derde van alle studenten in het hoger onderwijs, én hogere bedragen hiervoor[37]: betaald door de overheid.
- De bouw en beheer van studentenverblijven[38]: volledig op kosten van de overheid.
- Meer investeringen in openbaar wetenschappelijk onderzoek[39], met de nadruk op "openbaar" want onderzoek in de privé-sector is des duivels.
- Goedkoper of gratis openbaar vervoer[40]: een kost die de overheid dan op zich moet nemen.
- Verhoging van de gemeentelijke financiering[41], maar zonder verhoging van de gemeentetaks[42]: een meerkost voor de overheid.
Het mag dan allemaal erg mooi klinken, maar het kost ook onnoemelijk veel geld, en dus dienen er overheidsinkomsten aangeboord te worden. In plaats daarvan zou de PVDA deze verlagen. Wanneer bijv. belastingstarieven drastisch worden verlaagd, betekent dit immers een nieuw gat in de begroting. Een aantal voorbeelden:
- Maximum huurprijzen[43]: minder BTW-inkomsten.
- Verlaging van de kostprijzen van ziekenhuizen en medicijnen[44]: minder BTW-inkomsten.
- Afschaffing van de BTW op advocatuur[45] en van andere justitiekosten[46]: minder BTW- en andere inkomsten.
- Verlaging van het BTW-tarief op energie van 21% naar 6%[47]: minder BTW-inkomsten. PVDA stelt hier voor om het gat in de begroting te dichten door het verschil in de BTW te laten betalen door Electrabel, want "die maken toch genoeg winst".
Waar moet het geld om dit allemaal te betalen vandaan komen, als de overheidsinkomsten niet stijgen en mogelijk zelfs dalen? In de meeste gevallen blijft die vraag onbeantwoord, en in andere gevallen beweert de PVDA het geld te zullen vinden bij de superrijken, door ze torenhoge belastingen op te leggen. Dit duiden ze aan met de überpopulistische benaming "miljonairstaks", en zou - volgens de PVDA althans - 8 miljard euro opbrengen[48]. Dit is een argument waar de partij keer op keer opnieuw mee schermt als "catch-all", alsof dat alles miraculeus zou oplossen. Hiermee is één van de belangrijkste vormen van populisme van extreemlinks meteen mee blootgelegd: daar waar Vlaams Belang rassenhaat predikt en de moslimgemeenschap viseert, predikt PVDA klassenhaat en viseert het de zogenaamde "elite". Zelfde principe dus, enkel andere doelgroepen: een welbepaalde groep mensen wordt bij voorbaat beschouwd als de boeman en de bron van alle kwaad, ongeacht hun individuele daden.
Er is echter nog een groot probleem met de zogenaamde "herverdeling van de rijkdom", door een torenhoge Robin Hood-belasting op de supperrijken te heffen en met dat geld de lasten van de armen te verminderen. Alle goede bedoelingen ten spijt, lukt het niet om op die manier de verhoging van de uitgaven op te vangen. Zelfs al gaat het om een torenhoge belasting, zou die vooralsnog enkel kunnen worden toegepast op een heel klein deel van de bevolking. Volgens de PVDA zou dit zogenaamd 1% van de bevolking zijn in tegenstelling tot de 99% die de partij beweert te vertegenwoordigen[49], doch deze valse mythe werd reeds herhaaldelijk ontkracht. De inkomsten zouden aldus nooit voldoende zijn om de verhoging van de uitgaven te dekken. Een gelijkaardige poging werd ooit in Frankrijk ingevoerd, waar de bevolking zes keer zo groot is als die van België, en moest al gauw weer worden afgeschaft vanwege de desastreuze negatieve gevolgen[50]. Het is dan ook redelijk naïef om te veronderstellen dat een miljonairstaks, of de afschaffing van de notionele intrest, alle problemen in het land op magische wijze zullen oplossen. Gepensioneerden zullen plots een beter leven hebben, en armoede zal miraculeus verdwijnen, allemaal omdat de rijken geviseerd worden met een nieuwe belasting.
Roepen vanuit de oppositie dat je vanalles wil afschaffen, zonder te kunnen bewijzen dat daardoor alles ook effectief beter wordt, is natuurlijk makkelijk als je geen bestuursverantwoordelijkheid moet dragen[51]. Het programma van PVDA is dan ook erg vaag over de precies omvang van de bijkomende uitgaven: hoeveel zou het bv. kosten om alleen al alle woningen kosteloos te renoveren, alle onderwijs gratis te maken, of een openbare staatsbank op te richten[52]? Argumenten voor de haalbaarheid ervan zijn al even vaag als het economische programma van de Amerikaanse socialistische clown Bernie Sanders. Volgens sommige beweringen zou dit niet kunnen worden uitgeveegd met slechts 8 miljard, maar zou minstens 50 miljard euro per jaar nodig zijn[53]. Tevens houdt het concept geen rekening met het feit dat de zogenaamde "elite" haar kapitaal zou kunnen verplaatsen naar landen waar de belastingdruk veel minder hoog is, en kapitaal dat België verlaat betekent minder inkomsten uit belastingen. Een communist kan dit als crimineel ervaren, maar je kan het de superrijken niet kwalijk nemen: zelf zou je ook opteren voor de optie met de beste voorwaarden, zelfs al ben je meer kapitaalkrachtig dan de armste laag van de bevolking.
Het idee van de PVDA om werkloosheid in te dijken d.m.v. de uitbreiding van het vervroegd pensioen zou volgens de partij niet enkel haalbaar zijn d.m.v. een miljonairstaks[54][55], maar ook door de vrijgekomen banen (verplicht!) te laten invullen door jongeren[56]. Het klinkt mooi: minder werkloze jongeren betekent minder overheidskosten aan werkloosheidsuitkeringen, terwijl ouderen vroeger op rust kunnen gaan. Het hele concept gaat echter uit van de "lump of labour"-drogreden, die veronderstelt dat het aantal banen een permanent, vaststaand feit is[57]. Dit is in de realiteit echter niet het geval: de arbeidsmarkt is constant in beweging, en het aantal banen kan evolueren alnaargelang de evolutie van de innovatie op zich, en van de economische groei. Als een nieuw bedrijf in volle groei haar personeelsbestand uitbreidt betekent dit niet dat exact dezelfde hoeveelheid mensen elders ontslagen zullen worden. In de jaren '50 werd gevreesd dat automatisatie zou leiden tot een massale werkloosheid, terwijl dit achteraf overroepen bleek te zijn. Machines moeten ook ontworpen, gebouwd, onderhouden, hersteld en vervangen worden[58], waardoor automatisatie dus eerder een verschuiving dan een inkrimping in de arbeidsmarkt heeft veroorzaakt.
Het is opmerkelijk dat PVDA zich baseert op de lump of labour-drogreden, want doorgaans wordt die ook gebruikt door extreemrechts als een argument tegen immigratie: immigranten zouden de jobs van de inheemse bevolking afpakken. Dit houdt geen rekening dat een bevolkingsgroei als gevolg van immigratie ook een economische groei met zich meebrengt (hoe meer mensen er zijn, hoe meer ze consumeren). Volgens sommige oerkatholieken is het zelfs een argument voor "vrouwen aan de haard", want anders nemen vrouwen de jobs van de mannen af[59]. Voor PVDA zijn het de ouderen die de bv. door loopbaanverlenging de jobs van de jongeren afpakken. Het lijkt op zich nochtans eenvoudig: zet ouderen op vervroegd pensioen, en zet jongeren in hun plaats aan het werk. Zelfs al zou de "lump of labour" een constante zijn, is dit nog niet haalbaar. Jongeren hebben vaak niet de ervaring die ouderen wel hebben, en die in sommige sectors broodnodig is om een bedrijf draaiende te houden. Jongeren kunnen die ervaring uiteraard ook opdoen, maar dat vergt tijd, en hierdoor is het dus niet mogelijk om een oudere zomaar te vervangen door een jongere en te verwachten dat alles naadloos gesmeerd blijft lopen.
Inperking van de fundamentele vrijheden[]
Het communisme staat haaks op een liberale, democratische maatschappij en dat uit zich ook heel duidelijk in het programma van de PVDA. Zo ijvert de partij om bedrijven te verplichten jongeren aan te werven om vrijgekomen jobs van ouderen in te vullen. De ondernemer heeft dan niet meer de vrijheid om mensen aan te werven op basis van hun competenties, omdat hij verplicht wordt te discrimineren op basis van leeftijd. Hetzelfde geldt met de aanwerving van personeel van vreemde origine, waartoe de werkgever zelfs verplicht wordt en bovendien zelfs geen taalvereisten meer mag vragen[60]. De werkgever mag uiterlijke tekenen van bijgeloof religie niet meer verbieden[61]. Uitzendarbeid moet zodanig strikt worden ingeperkt dat het enkel nog uitzonderlijk toegelaten is, en bijna alles moet via vaste contracten gebeuren, wat de flexibiliteit van zowel werkgever (die niet altijd werk kan aanbieden voor onbepaalde duur) als werknemer (die niet altijd werk wil voor onbepaalde duur) drastisch inperkt en de werkloosheid dus enkel verder in de hand zal werken.
De PVDA vindt dat werkgevers geen mensen meer mogen ontslaan om iemand anders in de plaats aan te werven, en streeft zelfs naar een inkorting van de werkweek zonder loonverlies, wat volgens hen meer werkgelegenheid moet opleveren[62]. Dit alles is uiteraard nooit realiseerbaar omdat geen enkele ondernemer dit kan betalen, temeer omdat de loonkost in België zo hoog is en de PVDA de fiscale druk op bedrijven op haar beurt ook nog eens zou willen verhogen[63]. Maar de PVDA ligt daar helemaal niet wakker van, want zij willen vooral openbare bedrijven oprichten en het personeel onder die voorwaarden dáár aanwerven[64] - waardoor op termijn de staatschuld dan weer de hoogte in gedreven wordt. Maar intussen heeft de overheid, zoals in elk communistisch staatsbestel, wel alles volledig zelf in handen en blijft er van de individuele ondernemingsvrijheid niet veel meer over. De economie wordt dan bovendien zo ingedeeld dat overheidsbedrijven steeds bevoordeeld worden en privébedrijven niet meer kunnen concurreren[65], wat uiteindelijk uitdraait op een monopolie - en dat is precies wat PVDA wil, zelfs geheel openlijk[66].
Ook buiten de bedrijfswereld ijvert de PVDA om de individuele vrijheden te beknotten, door burgers het recht te ontnemen hun leven in te richten zoals ze dat zelf willen. Niet enkel door deeltijds werk, flexibele jobs en overuren te verbieden, maar ook door budgetmeters voor aardgas af te schaffen, want gezinnen mogen blijkbaar niet meer zelf budgetteren[67]. De vrije keuze van onderwijs wordt eveneens ontnomen[68], want de grondwettelijkke vrijheid voor ouders om zelf een school te kiezen voor hun kind zou plaats moeten maken voor een systeem waar de staat beslist waar je kind ingeschreven wordt[69]. PVDA propagandeert dit programmapunt onder de noemer van een "sociale mix", waardoor kinderen dus worden geselecteerd voor bepaalde scholen op basis van hun sociale achtergrond, huidskleur, moedertaal of land van herkomst, wat in principe neerkomt op een vorm van discriminatie: een kind kan net wél, maar ook net niet, worden geplaatst in een welbepaalde school omdat hij van een islamitisch gezin afkomst is. Dit kan nadelig zijn voor bijv. zowel wel- als niet-islamitische kinderen, die op basis daarvan mogelijk moeten uitwijken naar een school verder weg omdat in de nabije school het "quota" bereikt is.
Terwijl de vrijheden van het gros van de bevolking sterk beknopt worden, zijn er wel notabele uitzonderingen. Zoals het typerend is voor extremistische partijen en dictatoriale overheden, wil de PVDA een voorkeursbehandeling voor welbepaalde bedenkelijke organisaties die een uitgesproken vooringenomenheid hebben ten voordele van de partijvisie. Vooral vakbonden zouden van de PVDA een bijzonder verregaande voorkeursbehandeling genieten. In plaats van vakbonden aansprakelijk te stellen voor hun eigen daden door ze te verplichten een rechtspersoonlijkheid aan te nemen, wil PVDA dat ze op gebied van onderhandelen en staken zo goed als vrij spel krijgen, en er geen rechtbank meer mag tussenkomen in sociale conflicten[70]. Hierdoor wordt de rechtstaat min of meer buiten spel gezet, zoals doorgaans de gewoonte is voor totalitaire regimes[71]. Zelfs in de openbare sector mag een minimumdienst niet meer afgedwongen worden: lig je in het ziekenhuis en heb je medische zorg nodig op een stakingsdag? Pech gehad.
Eurofobie[]
Hoewel de PVDA openlijk geen tegenstander is van de Europese Unie, toont de partij zich op verschillende vlakken toch min of meer even eurofobisch als Vlaams Belang. De standpunten van de PVDA zijn immers als dusdanig dat ze op hetzelfde neerkomen alsof ze tegen de EU zouden zijn[72]. Er wordt met populistische termen gesproken over de "staatsgreep" van de Europese Unie, schijnbaar in de schaduw georchestreerd tijdens de Eurocrisis, dat nationale parlementen zou herleiden tot een protocollaire taak. Je zou denken dat je op een eurofobische complottheorieënwebsite terecht gekomen bent. De PVDA pleit openlijk voor de opheffing van het Verdrag van Lissabon opheffen, waarmee ze eigenlijk vragen om de afschaffing van de EU, aangezien dit verdrag in feite de de facto grondwet van Europa is. De PVDA noemt dit ondemocratisch - ironisch genoeg voor een antidemocratische partij - ondanks het feit dat het verdrag door alle 27 EU-lidstaten was geratificeerd en dus democratisch was goedgekeurd. Terwijl het verdrag de wetgevende macht van het Europees Parlement versterkt, wordt de rol van de nationale parlementen eveneens vergroot.
Verder wil de PVDA dat een heleboel Europese maatregelen gewoon weer verwijderd worden, waaronder die van de begrotingscontrole. Het hoeft natuurlijk niet te verbazen dat een communistische partij, met een programma dat de staatsschuld verder uitdiept tot een bodemloze put, niet zo graag begrotingscontroles ziet komen - en het is een reden te meer om net vóór die controles te pleiten. Meer nog: de staatsschulden moeten "trager" terugbetaald worden (bovendien met vermindering van interesten) en voor de zuidelijke Europese landen zelfs gewoon kwijtgescholden worden. Nee, we verzinnen het niet. De PVDA wil ook duidelijk een minder eengemaakt Europa door taksen te heffen op internationale financiële transacties, en door onderhandelingen voor internationale handelsverdragen zoals TTIP abrupt af te breken. Wat er dan nog van de EU overblijft moet worden herleid tot een populistische unie waarbij belangrijke beslissingen genomen worden via volksraadplegingen, en dan vooral via - je gaat het niet geloven - de vakbonden[73].
Waarom dan niet meteen toegeven dat ze tegenstanders zijn van de EU? De PVDA wil wel een EU, maar niet deze EU: ze opteren overduidelijk voor een Europese Unie die gebaseerd is op een communistisch systeem. Overheidsbedrijven moeten - geheel in lijn met een communistisch staatsbestel - in heel Europa een discriminerende voorkeursrol krijgen tegenover de private concurrentie, en zelfs een monopolierecht krijgen. Met andere woorden, de Europese privésector moet zoveel mogelijk kapot gemaakt worden. Maar tegelijk moet de communistische dictatuur toch Belgisch blijven en niet Europees worden, want zoals reeds vermeld houdt de PVDA er niet van dat de EU nationale begrotingscontroles uitoefent. Er is niets mis met een gezonde portie kritiek op de EU, want alles is immers voor verbetering vatbaar, maar wanneer de PVDA pleit voor de volledige afschaffing van de belangrijkste fundamenten kan men de partij niets anders meer noemen dan eurofobisch.
Extremisme[]
De PVDA is een partij gestoeld op het marxisme, en komt hier ook openlijk voor uit[74]. Het marxisme is een politieke filosofie die de grondslag vormt voor het communisme en socialisme, en dat door diens stichter, Karl Marx, als "wetenschappelijk" werd geprofileerd. Er is echter geen wetenschappelijke onderbouwing voor de filosofie dat er vanzelf een utopia zal ontstaan als gevolg van de juiste opvoeding en materiële voorwaarden, en dat er een "nieuwe mens" zou ontstaan die vrij is van egoïstische slechte eigenschappen. Bijgevolg kan het marxisme worden beschouwd als een pseudowetenschap[75]. Dat zal de PVDA echter niets deren, want ze zijn even openlijk over het feit dat ze een communistische partij zijn - al proberen ze dat ook wel eens te verkopen als "socialisme 2.0"[76]. Nochtans zijn er ruim voldoende voorbeelden in de geschiedenis die uitwijzen dat communisme in de praktijk gewoonweg niet werkt als staatsbestel, en dat het uiteindelijk zorgt voor meer armoede voor iedereen, uitgezonderd het dictatoriale bewind[77][78].
Door zichzelf vooralsnog marxistisch en communistisch te noemen, defineert de PVDA zichzelf aldus als een partij gebaseerd op een voorbijgestreefd, onrealistisch en ondemocratisch gedachtengoed die nog als een verdwaalde geest rond blijft dolen in een maatschappij waar ze van geen belang meer mag zijn. De PVDA mag dan wel minder geweldadig zijn dan extreemrechts, haar ideologie is niettemin even populistisch, radicaal en totalitair, alleen gaat het dan om klassenhaat, in plaats van rassenhaat zoals bij Vlaams Belang[79]. Voorzitter Peter Mertens gaf zelfs toe dat zijn partij populistisch is, maar probeerde de betekenis van het woord vervolgens te veranderen in zijn voordeel, wat niets verandert aan het feit dat de PVDA wel degelijk een populistische partij is[80] met ongenuanceerde termen zoals "graaicultuur"[81], "graailand"[82], "poenschepperij"[83], "misdadig kapitalisme"[84], dé "elite(s)"[85][86], de "economische elite"[87], de "politieke elite"[88][89] en "onze energie wordt gegijzeld"[90]. Tevens steunt de PVDA populistische en geweldadige bewegingen zoals de "gele hesjes"[91][92][93], die zich nochtans meermaals heeft schuldig gemaakt aan o.a. vandalisme, brandstichting, rellen, plundering en zelfs doodslag[94][95][96][97][98]. Ondanks dit extremisme zien de partijvoorzitters van SP.A[99] en Groen[100] het wel zitten een coalitie te vormen met de PVDA.
Het is bijzonder opmerkelijk dat de PVDA het Vlaams Belang (terecht) associeert met de nazidictatuur[101], maar van leer trekt als iemand de PVDA durft te associëren met communistische dictators[102]. Wat dat betreft komt het extremisme van de PVDA nochtans duidelijk tot uiting in haar geschiedenis. De voormalige partijvoorzitter Ludo Martens was een voorstander van dictatoriale massamoordenaars zoals Stalin en Mao, en gaf via de PVDA-uitgeverij EPO zelfs een boek uit waarin hij de criminele wandaden van Stalin verdedigde. In 1994 was Martens te gast bij Kim Il-sung, de communistische dictator van Noord-Korea. Dat is allemaal veel minder lang geleden dan het Nazi-verleden van Vlaams Belang, en tot op heden dweept de PVDA nog steeds met dictators zoals Castro. Wanneer in 2008 het voorzitterschap werd overgenomen door Peter Mertens, trachtte die het imago van de extremistische partij wat op te poetsen door zich schijnbaar te distantiëren van massamoordenaars en dictators. Officieel schijnt de partij - doch enigszins met schijnbare tegenzin - afstand te nemen van Stalin en Mao[103][104], maar ook beweert ze alle contacten te hebben verbroken met het regime van Noord-Korea[105].
Solidariteit met Noord-Korea-regime[]
Achter het schijnbaar meer gematigde imago van de PVDA blijkt echter vooralsnog een extremistische kern te zitten. Drie jaar na de reorganisatie van de partij, in 2011, bleek dat een delegatie van Noord-Korea aanwezig was op het internationale communistische seminarie georganiseerd door de PVDA in Brussel[106]. De jaarlijkse seminaries van de PVDA staan in sterk contrast met het "gematigde" imago dat Peter Mertens de partij wil aanmeten. De gematigde linkse buitenlandse bewegingen prijken in hun afwezigheid, maar de extreemlinkse communisten - zoals de Griekse Stalinistische organisatie KKE - tekenen wel present om te komen debatteren over het verschil tussen een maoïst, leninist en marxist. Vaakgebruikte woorden zijn "klassenstrijd" en "proletariaat", dictaturen zoals die van Cuba onder Fidel Castro worden er vergoeilijkt, en de communistische symbolen van hamer en sikkel zijn nooit veraf. Het seminarie wordt dan ook in heel besloten kring gehouden: de aankondiging bevat geen adres of gastenlijst, want dat wordt enkel aan de "ingewijden" doorgegeven, evenals het programma. De media krijgt geen toegang tot het gebeuren[107].
Vervolgens kwam de ontwerptekst van een door de PVDA georganiseerde communistische seminarie aan het licht, waarin de partij haar "trouwe solidariteit" aan de heersende Arbeiderspartij van Korea betuigde[108][109]. Deze tekst was online geplaatst op de website Solidorg.net van de Griekse communistische partij, die bedoeld is als platform voor het delen van verklaringen en resoluties van communistische partijen van andere landen. Wanneer dit uitlekte in de pers, trachtte de PVDA probeerde zich in alle mogelijke bochten te wringen, en beweerde "energiespecialist" Tom De Meester dat die verwijzing naar Noord-Korea uit de eindversie van de tekst was geschrapt[110]. Hiermee gaf de partij nochtans expliciet toe dat de tekst mét de Noord-Koreaanse verwijzing wel degelijk van hen afkomstig was. Als de partij geen enkele affiniteit meer heeft met de communistische dictatuur van Noord-Korea, waarom stond de solidariteitsverklaring dan überhaupt in de tekst? Het valt niet uit te sluiten dat de verklaring pas werd verwijderd als dit bij de media aan het licht kwam, want het "ontwerp" werd pas online geplaatst op Solidnet ná het PVDA-congres[111][112].
Dit alles in acht nemend, is het dus vrij redelijk om te veronderstellen dat de PVDA de ontwerptekst, inclusief de solidariteitsverklaring naar het dictatoriaal regime van Noord-Korea toe, beschouwden als de finale versie bij het uploaden naar de Soldinet-website. Indien dit niet het geval was, zou men mogen verwachten dat er elders ook een andere, aangepaste versie werd gepubliceerd, maar nergens kon een publicatie van de versie zonder solidariteitsverklaring worden teruggevonden. Hierop was echter één uitzondering: de PVDA stuurde het zogenaamde "finale" document wél door naar de Franstalige Belgische publieke omroep RTBF, maar pas nadat de "ontwerpversie" aan het licht was gekomen in de media[113][114][115]. Het is dus onmogelijk om met zekerheid te weten of die versie inderdaad de échte was (waar geen duidend bewijs van te vinden is), of dat die snel even werd aangepast door de PVDA zelf. Echt geloofwaardig was de uitleg van Tom De Meester dus niet bepaald, waardoor de PVDA zich opnieuw in bochten probeerde te wringen om de waarheid maar niet te moeten toegeven.
David Pestieau, de ondervoorzitter van de partij, kwam dan met een geheel nieuwe uitleg, die hij nota bene aflegde aan de extreemlinkse nepnieuws-website De Wereld Morgen[116]: Soldinet had de tekst zélf geupload en toegewezen aan de PVDA, die de tekst nooit geschreven of ondertekend had. Bovendien draait die website op het content management-systeem Joomla, en dat voegt automatisch de woorden "written by" toe aan alle geuploade documenten. De tekst was echter niet geupload door een beheerdersaccount van Solidnet zelf, maar door een account genaamd "Worker's Party of Belgium", de Engelse naam van de PVDA. Via die account werden eveneens andere persmededelingen van de PVDA geupload, waardoor het erg onwaarschijnlijk lijkt dat de partij hier totaal niets van afwist[117][118]. Het heeft allemaal sowieso weinig belang, omdat het de eerste uitleg van de PVDA helemaal tegenspreekt. Als de tekst niet van de PVDA afkomstig was, hadden ze ook geen bijna identieke "finale" versie (zonder de Noord-Koreaanse verwijzing) naar RTBF hoeven te sturen. Argumenten over wie het account van de Worker's Party of Belgium op Solidnet beheert zijn dus in feite red herrings.
De "trouwe solidariteit" van de PVDA aan Noord-Korea bleek eveneens uit andere contacten tussen de partij en vertegenwoordigers van het dictatoriale regime. Zo kwam aan het licht dat een Belgische delegatie onder leiding van voormalig PVDA'er Jef Bossuyt in 2017 een festival had bijgewoond in Noord-Korea[119]. In oktober 2016 had PVDA-medewerker Mario Franssen nog deelgenomen aan een communistisch congres in Vietnam, waar eveneens een delegatie van de Noord-Koreaanse communistische partij aanwezig was[120]. Peter Mertens probeerde dit te verdedigen door te stellen dat de Noord-Koreanen het jaar ervoor niet waren gekomen. Pas wanneer dit was gelekt in de media beloofde de PVDA om het congres niet meer bij te zullen wonen[121][122]. Dat bleken loze woorden te zijn, want het jaar nadien was de partij alweer present op het congres in Vietnam, waar een Noord-Koreaanse delegatie eveneens op de gastenlijst stond[123]. Nochtans werden op dit congres radicale zaken besproken zoals de viering van de 100ste verjaardag van de Oktoberrevolutie, oftewel het begin van het terreurbewind van de Bolsjewieken en de Russische dictator Lenin[124].
Dwepen met Castro-regime[]
Afgezien van de discussies of de PVDA nu wel of niet trouw is aan dictators zoals Mao, Lenin, of Kim Jong-un, windt de partij er geen doekjes om dat ze voorstander is van dictaturen zoals Cuba onder Fidel Castro. Het communistische bewind wordt door de partij beschreven als een beter alternatief dan een "bordeel van de VS"[125]. Peter Mertens weigerde van Castro een dictator te noemen[126], evenals Raoul Hedebouw die tevens de massamoorden onder het regime van Castro vergoeilijkte[127]. Hedebouw weigerde eveneens de opsluiting van homo's en massaexecuties onder Castro misdadig te noemen. Ook stelde hij dat de Tweede Wereldoorlog niet door de geallieerden gewonnen kon worden zonder de hulp van de Communistische Sovjet-Unie, omdat "de elite" collaboreerde met de nazi's. Dit beschouwde hij als een voorbeeld dat de geschiedenis niet zwart-wit is, terwijl hij dit net zélf deed door te insinueren dat zij die geen voorstander waren van de Sovjet-Unie bij voorbaat collaborateurs waren[128]. Nochtans vonden er in de Sovjet-Unie onder Stalin ook massamoorden plaats[129].
Dwepen met Chavez- en Maduro-regime[]
Tenslotte dweept de PVDA ook nog eens met het communistische regime van Venezuela en diens dictators zoals Chavez en Maduro. Deze staat is een mooi voorbeeld van de toekomst als de idealen en het programma van de PVDA - zoals doorgedreven nationalisering, volksrechtbanken en verplichte maximumprijzen - nationaal tot uitvoering zouden komen. Met 475% behoort de inflatie van Venezuele tot de hoogste ter wereld, waardoor mensen meermaals per dag cash geld moeten afhalen om eten te kopen en geregeld overvallen worden. Met 90 moorden per 100.000 inwoners heeft het land de tweede hoogste moordenratio ter wereld. In de warenhuizen zijn de wachtrijen lang en de rekken vaak leeg, en winkeliers worden gedwongen hun waren aan vastgelegde prijzen te verkopen. Dan zijn er nog de staatswinkels, maar de bewoners mogen daar slechts twee keer per week naartoe. De zogenaamde "eerlijke rijkdomsherverdeling" van het marxisme heeft ervoor gezorgd dat Venezuela pas op de 67ste plaats staat wat gelijkheid betreft (ter vergelijking: België staat op de 21ste plaats) en zo goed als alle rijkdom zit bij de marxistische "elite". De rest van de bevolking is wel gelijk in die zin dat ze allemaal even arm zijn. Venezuela is eveneens het meest corrupte land van Amerika, en persvrijheid is daar een utopie[130].
Kortom, Venezuela is een gefaalde staat die aantoont dat het marxisme niet leidt tot een paradijs van welvaart maar wel het omgekeerde[131]. Wanneer de PVDA gevraagd wordt om haar standpunten omtrent Venezuela, reageren ze dat ze het "huidige regime" niet steunen[132]. Maar net zoals met Noord-Korea is dit weerom slechts uiterlijke schijn en denkt men er in de kern van de partij wel anders over. Peter Mertens benadrukt de vele "sociale hervormingen" in dat land, ondanks dat er "wel eens iets corrupt zal zijn gebeurd". Terwijl hij enerzijds stelt dat de "erfenis" van Chavez om zeep wordt geholpen, beweert hij anderzijds dat het land er fors op vooruit is gegaan. Dat het land op dat moment al vier jaar met een recessie te kampen had was hij blijkbaar vergeten. De PVDA betuigde zelfs openlijk haar solidariteit met het Venezolaanse volk en het staatsbestel onder Hugo Chavez[133]. Ook heeft de PVDA de zogenaamde "verkiezingsoverwinning" van Nicolas Maduro van 2018 vergoeilijkt[134] ondanks zijn gefaalde beleid, en ondanks het feit dat minder dan de helft van de bevolking effectief heeft gestemd[135]. Inmiddels blijkt het PVDA-festival Manifiesta ook een trekpleister te zijn voor aanhangers van het regime in Venezuela[136].
Overige steun aan dictaturen[]
Nadat de Russische dictator Poetin Oekraïne binnenviel, schaarde de PVDA zich bij het Russische propagandaverhaal door te stellen dat de NAVO ook schuldig is aan de situatie in Oekraïne[137]. Deze bizarre scharing achter Poetin werd door bijna het gehele Federale parlement weggehoond, op het Russofiele en extremistische Vlaams Belang na.
Pseudowetenschap[]
Van wetenschap heeft de PVDA, net als het Vlaams Belang, maar weinig kaas gegeten. Maar aangezien de partij grotendeels pseudo-economie propagandeert, hoeft het niet te verwonderen dat de partij ook pseudowetenschap aanhangt. Zo erkent de PVDA wel de wetenschap van de klimaatopwarming maar is de partij gekant tegen GMO's en pesticiden, omdat die verkocht worden door de duivelse "multinationals" zoals Bayer en Monsanto (die van de PVDA ook geen onderzoek meer zouden mogen verrichten)[138][139]. Tevens is de PVDA tegenstander van kernenergie[140][141][142]. De focus ligt hierbij niet op de (pseudo)wetenschap zelf, maar op het feit dat grote bedrijven hierbij betrokken zijn en die hebben wat de PVDA betreft allemaal sowieso het slechtste met ons voor. Tenslotte is het marxisme op zich ook een pseudowetenschap[143].
De dochterorganisatie "Geneeskunde voor het Volk" biedt zogenaamde "gratis geneeskunde" aan (in werkelijkheid is niets écht gratis, uiteraard) en tracht hiermee op typerend communistische wijze oneerlijke concurrentie te voeren[144]. Het concept zou geïnspireerd zijn door het maoisme, van de dictator en massamoordenaar Mao Zedong waaruit volgens PVDA-voorzitter Peter Mertens "prachtige dingen zijn voortgekomen"[145]. Er wordt echter ook pseudowetenschap en kwakzalverij gehanteerd, zoals acupunctuur[146]. Daarnaast worden er eveneens paranoide en populistische termen zoals "Big Pharma" in de mond genomen[147][148], waarmee de volkspraktijk zich verlaagt tot het niveau van complotdenkers. Het is vanzelfsprekend dat geen enkele zichzelf respecterende arts zulke onzin zou uitkramen.
Hoefijzermodel[]
- Zie hoofdartikel: Hoefijzermodel
Volgens het hoefijzermodel, oftewel de hoefijzertheorie, moeten de twee uitersten van het politieke spectrum, aldus extreemlinks en extreemrechts, dichter bij elkaar geplaatst worden dan in een lineair model het geval is. Hoewel er uiteraard duidelijke verschillen blijven bestaan tussen de twee extremen, zijn er niettemin toch een aantal fundamentele gelijkenissen op te merken. Dit is ook het geval voor de PVDA en het Vlaams Belang:
- Een negatieve focus op een specifieke bevolkingsgroep, en de stigmatisering ervan over de hele lijn. Voor Vlaams Belang bestaat die groep voornamelijk uit moslims, immigranten en asielzoekers (kortweg: "buitenlanders". Voor PVDA zijn dit de zogenaamde superrijken, miljonairs, aldus de (fictieve) 1%.
- Gebruik van holle, populistische termen in hun communicatie, alsook populistische slogans gericht op de stigmatisering van hun vermeende boeman. Zo gebruikt Vlaams Belang populistische termen zoals "Antwerpistan"[149], en PVDA op haar beurt populistische termen zoals "graaicultuur"[150].
- Een partijprogramma met een tunnelvisie: geen brede programmathema's maar alles wordt geïnterpreteerd binnen de context van één welbepaald doel; alle andere thema's worden daar rechtstreeks aan gelinkt. Voor Vlaams Belang circuleren alle themapunten rond de zogenaamde islamisering en de "buitenlanders". Voor PVDA dateert alles rond de verduivelde superrijken, miljonairs en grote bedrijven. Geen van beide partijen heeft veel benul van wetenschap, en daar waar het wel ter sprake komt wordt dit ook weer gelinkt aan hun uiterst beperkte doel.
- Gebruik van gelijkaardige pseudo-economische standpunten, zoals de lump of labour-drogreden. Voor Vlaams Belang is dit de bewering dat buitenlanders de "Vlaamse" jobs afpakken. Voor PVDA zijn het de ouderen die hun job moeten afstaan aan de jongeren.
- Ontstaansgeschiedenis geassocieerd met (voormalige) ondemocratische en geweldadige dictaturen, en blijvende associaties met gelijkaardige bestaande dictaturen e/of sympathisanten ervan. Voor Vlaams Belang is dit zonder enige twijfel het neonazisme. Voor PVDA zijn dit communistische dictators zoals Mao Zedong en Fidel Castro.
- Terwijl er constant overmatige en ongenuanceerde kritiek op de democratische regering wordt geuit, beogen zowel extreemlinks als extreemrechts tegelijk ook een doorgedreven autoritaire rol aan de overheid.
Externe links[]
Zie ook[]
Referenties[]
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/boeken/waarom-u-alle-reden-heeft-om-bang-te-zijn-voor-de-pvda/article-opinion-45106.html
- ↑ http://theater.ua.ac.be/nevb/html/Studentenvakbeweging%20(SVB).html
- ↑ http://www.ethesis.net/radicaal_links/radicaal_links_deel_II_hfst_3.htm
- ↑ http://www.kcgeschiedenis.be/nl/biblioNumerique/bronnen_nl.html
- ↑ http://commissionroyalehistoire.be/pdf/bronnen/20_5CommunistischePartijen.pdf
- ↑ https://books.google.be/books?id=4y6mACbLWGsC&pg=PA631&dq=mao+a+life+all+the+dead+of+the+second+world+war&redir_esc=y&hl=en
- ↑ http://www.hawaii.edu/powerkills/NOTE2.HTM
- ↑ http://www.standaard.be/cnt/dst08022003_009
- ↑ https://www.humo.be/humo-archief/364267/het-antwoord-van-dyab-abou-jahjah-op-de-brief-van-arnon-grunberg-lessen-in-zionisme
- ↑ https://www.nytimes.com/2003/03/01/world/the-saturday-profile-an-outspoken-arab-in-europe-demon-or-hero.html
- ↑ https://www.mediamonitors.net/our-collateral-damage-and-theirs/
- ↑ https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/jahjah-legt-intens-onbehagen-marokkaanse-jongeren-bloot~b337b053/
- ↑ https://www.nu.nl/algemeen/431369/abou-jahjah-noemt-dode-nederlandse-soldaat-een-zege.html
- ↑ http://www.standaard.be/cnt/dst03072003_016
- ↑ https://pvda.be/sites/default/files/documents/2014/01/31/congres_4.pdf
- ↑ https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2012/12/06/pvda_heeft_voor_heteersteenschepen-1-1498326/
- ↑ https://www.gva.be/cnt/dmf20180815_03664714/zohra-othman-voelt-zich-verraden-door-pvda
- ↑ https://www.bruzz.be/politiek/piratenpartij-laat-brusselaar-meestemmen-over-partijprogramma-2014-05-05
- ↑ https://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2014/
- ↑ https://www.hbvl.be/cnt/dmf20181110_03933348/pvda-gaat-voor-het-eerst-een-gemeente-besturen-in-vlaanderen
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/hoe-revolutionair-is-partijprogramma-van-pvda/article-normal-796983.html
- ↑ https://www.hbvl.be/cnt/dmf20181110_03933348/pvda-gaat-voor-het-eerst-een-gemeente-besturen-in-vlaanderen
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft6-pensioenen-de-oudsten-gunnen-we-rust-de-jongeren-aan-het-werk
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft11-de-koopkracht-beschermen
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft11-de-koopkracht-beschermen
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft14-gezondheidszorg-mag-geen-koopwaar-zijn
- ↑ https://pvda.be/programma
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/hoe-revolutionair-is-partijprogramma-van-pvda/article-normal-796983.html
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/wie-programma-pvda-doorneemt-hoeft-niet-meer-in-val-van-historische-vergelijkingen-te-trappen/article-opinion-797391.html
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/magazine/de-ramp-genaamd-pvda/article-normal-797227.html
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft1-armoede-geen-tegenslag-maar-een-aanslag
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft1-armoede-geen-tegenslag-maar-een-aanslag
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft1-armoede-geen-tegenslag-maar-een-aanslag
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft13-gendergelijkheid-op-de-agenda-zetten
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft1-armoede-geen-tegenslag-maar-een-aanslag
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft12-onderwijs-tegen-ongelijkheid
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft12-onderwijs-tegen-ongelijkheid
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft12-onderwijs-tegen-ongelijkheid
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft2-maak-jacht-op-de-werkloosheid-niet-op-de-werklozen
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft3-een-sociale-visie-op-klimaat
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft10-de-publieke-diensten-uitbouwen
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft1-armoede-geen-tegenslag-maar-een-aanslag
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft1-armoede-geen-tegenslag-maar-een-aanslag
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft1-armoede-geen-tegenslag-maar-een-aanslag
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft1-armoede-geen-tegenslag-maar-een-aanslag
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft5-klassenjustitie-nee-bedankt
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft1-armoede-geen-tegenslag-maar-een-aanslag
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft4-de-rijkdom-durven-activeren
- ↑ https://pvda.be/artikels/pvda-wil-positief-actieplan-tegen-de-graaicultuur-de-politiek
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/wie-programma-pvda-doorneemt-hoeft-niet-meer-in-val-van-historische-vergelijkingen-te-trappen/article-opinion-797391.html
- ↑ https://www.hbvl.be/cnt/dmf20170908_03061973/de-vraagtekens-over-hoe-de-pvda-die-mooie-sociaal-rechtvaardige-welvaartsstaat-wil-bekostigen-blijven-groot
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/wie-programma-pvda-doorneemt-hoeft-niet-meer-in-val-van-historische-vergelijkingen-te-trappen/article-opinion-797391.html
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/magazine/de-ramp-genaamd-pvda/article-normal-797227.html
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft2-maak-jacht-op-de-werkloosheid-niet-op-de-werklozen
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft4-de-rijkdom-durven-activeren
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft2-maak-jacht-op-de-werkloosheid-niet-op-de-werklozen
- ↑ https://www.economist.com/economics-a-to-z/l
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/wie-programma-pvda-doorneemt-hoeft-niet-meer-in-val-van-historische-vergelijkingen-te-trappen/article-opinion-797391.html
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/wie-programma-pvda-doorneemt-hoeft-niet-meer-in-val-van-historische-vergelijkingen-te-trappen/article-opinion-797391.html
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft8-discriminatie-en-racisme-uitbannen
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft8-discriminatie-en-racisme-uitbannen
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft2-maak-jacht-op-de-werkloosheid-niet-op-de-werklozen
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft11-de-koopkracht-beschermen
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft2-maak-jacht-op-de-werkloosheid-niet-op-de-werklozen
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/wie-programma-pvda-doorneemt-hoeft-niet-meer-in-val-van-historische-vergelijkingen-te-trappen/article-opinion-797391.html
- ↑ https://pvda.be/programma/een-europa-van-solidariteit-en-samenwerking
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft1-armoede-geen-tegenslag-maar-een-aanslag
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/wie-programma-pvda-doorneemt-hoeft-niet-meer-in-val-van-historische-vergelijkingen-te-trappen/article-opinion-797391.html
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft8-discriminatie-en-racisme-uitbannen
- ↑ https://pvda.be/programma/een-europa-van-solidariteit-en-samenwerking
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/wie-programma-pvda-doorneemt-hoeft-niet-meer-in-val-van-historische-vergelijkingen-te-trappen/article-opinion-797391.html
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft9-een-europa-van-solidariteit-en-samenwerking
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft9-een-europa-van-solidariteit-en-samenwerking
- ↑ https://www.gva.be/cnt/dmf20170102_02654789/na-communistisch-congres-in-hanoi-hoe-gevaarlijk-is-de-pvda-volgens-de-andere-partijen
- ↑ https://reasonpapers.com/pdf/12/rp_12_3.pdf
- ↑ https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2014/05/15/_ik_ben_communistindenobelebetekenisvanhetwoord-1-1967860/
- ↑ https://www.investopedia.com/ask/answers/100214/what-difference-between-communism-and-socialism.asp
- ↑ https://rationalwiki.org/wiki/Communism
- ↑ https://nieuws.vtm.be/politiek/de-backer-pvda-totalitaire-partij
- ↑ https://www.demorgen.be/binnenland/premier-wijst-populistische-methoden-pvda-terecht-geen-fatsoenlijke-manier-om-aan-politiek-te-doen-b24872c6/
- ↑ https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2014/05/15/_ik_ben_communistindenobelebetekenisvanhetwoord-1-1967860/
- ↑ https://www.epo.be/nl/politiek-economie/2583-Graailand-9789462670884.html
- ↑ http://www.standaard.be/cnt/dmf20180809_03655558
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/de-pensioenbom-wordt-enorm-opgeblazen-omwille-van-politieke-redenen/article-normal-123870.html
- ↑ https://pvda.be/artikels/frankrijk-studenten-actie-tegen-macron
- ↑ https://pvda.be/artikels/recticel-slechte-tijden-hebben-we-ingeleverd-mogen-we-nu-dan-ook-ons-deel-van-de-koek
- ↑ https://pvda.be/artikels/antwerpse-metaalvakbonden-winnen-belangrijke-rechtszaak-voor-stakingsrecht
- ↑ https://pvda.be/artikels/hoe-optima-de-duurste-kantoortorens-van-vlaanderen-cadeau-kreeg-van-het-gentse-stadsbestuur
- ↑ https://pvda.be/artikels/ryanair-bestraft-het-stakingsrecht-de-werknemers-slaan-terug
- ↑ https://pvda.be/artikels/aandeelhouders-graaien-16-miljard-euro-bij-electrabel
- ↑ https://pvda.be/artikels/gele-hesjes-hebben-gelijk-dat-ze-blijven-actievoeren-tegen-arrogante-regering
- ↑ http://www.standaard.be/cnt/dmf20181204_04008551
- ↑ https://www.demorgen.be/binnenland/protest-van-gele-hesjes-uit-de-hand-gelopen-michel-geen-straffeloosheid-voor-geweld-b0d128ab/?referer=https://www.google.be/
- ↑ https://www.france24.com/en/20181201-french-police-deployed-amid-new-round-protests-over-taxes
- ↑ https://www.forbes.com/sites/ceciliarodriguez/2018/12/02/rioting-in-paris-yellow-vests-violence-vandalism-and-chaos-hits-tourism/#77a301936ac5
- ↑ https://www.irishtimes.com/news/world/europe/almost-100-injured-during-french-fuel-protests-1.3717291
- ↑ https://www.thelocal.fr/20181203/looting-and-violent-clashes-what-happened-in-the-rest-of-france-during-saturday-nights-protests
- ↑ https://www.vox.com/2018/12/3/18123906/france-protest-macron-paris-riots-yellow-vest-arc
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/hoe-revolutionair-is-partijprogramma-van-pvda/article-normal-796983.html
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/groen-voorzitter-almaci-sluit-coalitie-met-pvda-in-antwerpen-niet-uit/article-normal-944399.html
- ↑ https://pvda.be/artikels/70-jaar-geleden-bevrijdden-de-volkeren-zich-van-de-nazidictatuur-0
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/de-beerput-van-pvda-is-nog-lang-niet-uitgewalmd/article-opinion-796781.html
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/zijn-regeringspartijen-zo-bang-van-pvda-dat-feiten-niet-langer-van-tel-zijn/article-opinion-796297.html
- ↑ https://web.archive.org/web/20130728184314/https://pvda.be/nieuws/artikel/interview-peter-mertens-pvda-in-knack.html
- ↑ https://pvda.be/artikels/pvda-tegen-militaristisch-en-dynastiek-noord-korea
- ↑ https://www.demorgen.be/binnenland/pvda-toont-radicaal-kantje-op-communistisch-congres-in-brussel-b102f755/
- ↑ https://www.demorgen.be/binnenland/pvda-toont-radicaal-kantje-op-communistisch-congres-in-brussel-b102f755/
- ↑ https://www.demorgen.be/dmselect/we-zijn-veel-te-lief-voor-extreemlinks-b682c9e1/
- ↑ https://maartenboudry.blogspot.com/2016/12/we-zijn-veel-te-lief-voor-extreemlinks.html
- ↑ https://www.rtbf.be/info/belgique/detail_accuse-de-soutenir-la-coree-du-nord-le-ptb-se-defend-et-contre-attaque?id=8380586
- ↑ https://www.demorgen.be/dmselect/we-zijn-veel-te-lief-voor-extreemlinks-b682c9e1/
- ↑ https://maartenboudry.blogspot.com/2016/12/we-zijn-veel-te-lief-voor-extreemlinks.html
- ↑ https://www.rtbf.be/info/belgique/detail_accuse-de-soutenir-la-coree-du-nord-le-ptb-se-defend-et-contre-attaque?id=8380586
- ↑ https://www.demorgen.be/dmselect/we-zijn-veel-te-lief-voor-extreemlinks-b682c9e1/
- ↑ https://maartenboudry.blogspot.com/2016/12/we-zijn-veel-te-lief-voor-extreemlinks.html
- ↑ http://www.dewereldmorgen.be/artikel/2017/01/03/de-obsessie-van-de-wever-en-boudry-tegen-de-pvda
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/hoe-revolutionair-is-partijprogramma-van-pvda/article-normal-796983.html
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/de-beerput-van-pvda-is-nog-lang-niet-uitgewalmd/article-opinion-796781.html
- ↑ https://www.demorgen.be/buitenland/-belgische-delegatie-met-ex-pvda-er-jef-bossuyt-in-noord-korea-voor-festival-bdb5e74b/
- ↑ http://peoplesvoice.ca/2016/12/01/appeal-of-the-18th-international-meeting-of-communist-and-workers-parties/
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/pvda-schoof-eind-oktober-nog-aan-op-meeting-met-noord-koreaanse-communisten/article-normal-796237.html
- ↑ http://www.standaard.be/cnt/dmf20161230_02652168
- ↑ https://maartenboudry.blogspot.com/2016/12/we-zijn-veel-te-lief-voor-extreemlinks.html
- ↑ https://maartenboudry.blogspot.com/2016/12/we-zijn-veel-te-lief-voor-extreemlinks.html
- ↑ https://pvda.be/artikels/fidel-castro-niet-meer-inspiratie-blijft
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/magazine/castro-was-geen-dictator/article-normal-783185.html
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/de-beerput-van-pvda-is-nog-lang-niet-uitgewalmd/article-opinion-796781.html
- ↑ https://www.tijd.be/politiek-economie/belgie/federaal/verdient-de-knuffelcommunist-een-cordon-sanitaire/9839490.html
- ↑ https://historiek.net/thema/katyn/
- ↑ https://www.demorgen.be/opinie/hoeveel-keer-nog-moet-de-geschiedenis-het-failliet-van-het-marxisme-bewijzen-b5d5d73f/
- ↑ https://www.demorgen.be/opinie/hoeveel-keer-nog-moet-de-geschiedenis-het-failliet-van-het-marxisme-bewijzen-b5d5d73f/
- ↑ https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2017/12/29/mertens---politiek-in-venezuela-is-geen-punt-voor-gemeenteraadsv/
- ↑ http://www.standaard.be/cnt/dmf20180809_03655604
- ↑ https://pvda.be/artikels/venezuela-de-presidentsverkiezingen-doorgrond
- ↑ https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/05/21/maduro-volgt-zichzelf-op-als-president-van-venezuela/
- ↑ https://www.demorgen.be/politiek/wat-deed-aanhanger-van-venezolaans-regime-op-pvda-feestje-b311ccd3/
- ↑ https://www.knack.be/nieuws/belgie/pvda-kop-van-jut-in-de-kamer-poetin-heeft-bondgenoten-in-dit-parlement/article-news-1838893.html
- ↑ https://pvda.be/programma/goleft21-veilig-voedsel-aan-een-faire-prijs
- ↑ https://pvda.be/artikels/belgie-mijlenver-verwijderd-van-klimaatdoelstellingen-wat-te-doen
- ↑ https://pvda.be/artikels/pvda-energiespecialist-tom-de-meester-er-infrastructuur-om-black-out-te-voorkomen-maar
- ↑ https://pvda.be/artikels/russische-roulette-met-kerncentrales
- ↑ https://pvda.be/video/kernuitstap-we-geraken-er-niet-als-we-blijven-steken-vrijemarktdenken
- ↑ https://reasonpapers.com/pdf/12/rp_12_3.pdf
- ↑ https://focus.knack.be/entertainment/hoe-zou-het-nog-zijn-met-kris-merckx/article-normal-210559.html
- ↑ https://web.archive.org/web/20130728184314/https://pvda.be/nieuws/artikel/interview-peter-mertens-pvda-in-knack.html
- ↑ https://www.gvhv-mplp.be/index.php/nl/groepspraktijken/onze-groepspraktijken/gvhv-deurne/509-waarom-ik-geneeskunde-voor-het-volk-zo-dankbaar-ben
- ↑ https://www.gvhv-mplp.be/index.php/nl/actueel/nieuws/12-nieuws-nouvelles/585-het-kiwimodel-voor-dummies
- ↑ https://www.gvhv-mplp.be/index.php/nl/actueel/nieuws/12-nieuws-nouvelles/283-besparingen-in-de-gezondheidszorg-gebeuren-op-de-kap-van-de-patienten
- ↑ https://www.gva.be/cnt/oid357355/archief-dewinter-eist-vlaams-antwerpen
- ↑ https://pvda.be/artikels/pvda-lanceert-volkspetitie-stop-de-graaicultuur-verplicht-politici-om-al-hun-inkomsten