Scheermes

Een scheermes is een scherp mesje dat specifiek bedoeld is voor het scheren van haar, zoals gezichtshaar, hoofdhaar, schaamhaar en haar op benen en onderarmen. Een scheermes is eveneens een principe in de wetenschapsfilosofie, bedoeld als een vuistregel om onwaarschijnlijke verklaringen voor een fenomeen te elimineren of "weg te scheren". Het meest bekende voorbeeld is Ockhams Scheermes, die stelt dat de verklaring met de minste veronderstellingen de beste is.

Lijst van scheermessen als vuistregels

• Alders Scheermes: Datgene wat kan worden verklaard door experimenteren is geen debat waard. Dit wordt ook Newton's vlammend laserzwaard genoemd, omdat het "veel scherper en gevaarlijker is dan Ockhams Scheermes".
• Hanlons Scheermes: Schrijf nooit aan kwade opzet toe wat afdoende kan worden verklaard door domheid. Dit kan worden toegepast op complottheorieën zoals die van 9/11, waarbij complotdenkers veronderstellen dat de aanslag een "inside job" was van de regering van George W. Bush, terwijl dit gewoon kan worden verklaard door de domheid van het Bush-kabinet om voorafgaande waarschuwingen te negeren. 
• Hitchens Scheermes:  Wat kan worden beweerd zonder bewijs, kan worden afgewezen zonder bewijs. Dit stelt in feite dat de bewijslast dient te worden gelegd bij degene die de bewering maakt, en kan worden gebruikt als reactie op de drogreden "omzeilen van de bewijslast" of "omkeren van de bewijslast". 
• Ockhams Scheermes: Van alle mogelijke verklaringen voor een fenomeen is degene met de minste aannames waarschijnlijk de meest juiste. Oftewel: de meest eenvoudige verklaring is waarschijnlijk de meest juiste (omdat je de minste aannames moet maken). Dit argument stelt dat je het bestaan van iets niet moet veronderstellen (dus mét aannames) als het ook op een andere manier kan worden verklaard (zonder aannames). Zo kan de melding van een UFO of graancirkel ook op een normale, realistische manier worden verklaard zonder te moeten veronderstellen dat het om aliens gaat. Indien men echter de veronderstelling van aliens toch niet wil afwijzen, moet men rekening houden met Hitchens Scheermes.

Varianten

• Eendentest: Als iets eruitziet als een eend, zwemt als een eend en kwaakt als een eend, dan is het waarschijnlijk een eend. Deze redenering stelt dat een object hoogstwaarschijnlijk datgene is waar het meest op lijkt en waar je zo min mogelijk van moet veronderstellen (een variant van Ockhams Scheermes). Een variant hiervan is dat als het kwaakt als een eend, het waarschijlnlijk een kwakzalver is. 
• Het Principe van de Buitengewone Beweringen: Buitengewone beweringen vereisen buitengewoon bewijs. Als je wil bewijzen dat je een UFO hebt gezien die werd bestuurd door buitenaardse wezens, zijn onscherpe foto's of videobeelden van een lichtpuntje aan de nachthemel ruim onvoldoende. Een andere variant stelt dat een wijs persoon zijn geloof in iets proportioneert op basis van het beschikbare bewijs.
• Ockhams Bezem: Feiten die ongewenst zijn, worden onder de tapijt geveegd. Dit is een vorm van cherry picking maar toch een beetje anders, omdat er slechts enkele feiten worden weggelaten of genegeerd, in plaats van enkele feiten die net wél worden gekozen uit een grote selectie.
• Popper's Principe van Falsifieerbaarheid: Een theorie kan pas als wetenschappelijk worden beschouwd als er criteria kunnen worden bepaald op grond waarvan de theorie kan en dient te worden verworpen. Dit is een essentieel onderdeel van de wetenschappelijke methode. Zo zou het bestaan van God kunnen worden verklaard, als bv. een gebed dat vraagt om een spontane genezing van een ziekte dit ook als gevolg zou hebben, en dat op basis van het uitblijven van dit gevolg de theorie van het bestaan van God kan worden verworpen. Gelovigen zullen dan stellen dat God in dat geval "andere plannen heeft", waardoor ze de theorie van zijn bestaan niet-falsifieerbaar maken, wat in feite een drogreden is om bewijslast te omzeilen. Een vergelijkbare situatie kan worden aangetroffen bij homeopathie en de pogingen van kwakzalvers om te stellen dat deze pseudowetenschap wel degelijk werkzaam is maar niet via de wetenschappelijke methode kan worden bewezen.
• Russells Theepot: Het principe van de filosoof Bertrand Russell dat stelt dat het bestaan van een God bewijsbaar moet zijn, en dat dit bewijs falsifieerbaar moet zijn. Het is een argument tegen drogredenen zoals het omkeren van de bewijslast ("Ik zeg dat God bestaat, en beweer jij maar eens het tegendeel!") of het vragen om negatief bewijs ("Bewijs dan maar eens dat God niet bestaat!"). Zo zou je eveneens kunnen beweren dat er een porseleinen theepot in een ellipsvormige baan rond de zon draait tussen Aarde en Mars, en dat niemand het tegendeel kan bewijzen omdat het object te klein is om zelfs met de sterkste telescopen waar te nemen (degene die deze bewering doet zou het dan evenmin kunnen waarnemen, en zou zich moeten beroepen op onfalsifieerbare argumenten om zijn stelling te "bewijzen"). Varianten van de theepot zijn de Onzichtbare Roze Eenhoorn en het Viegend Spaghettimonster.

Zie ook

• Drogreden
• Omzeilen van de bewijslast
• Internetwet
• Stilstaande klok
• Omgekeerde stilstaande klok

Bronnen

• http://rationalwiki.org/wiki/Occam's_razor